Są wytyczne Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego w sprawie orzeczeń o zagrożeniu dla życia lub zdrowia ciężarnych

Polskie Towarzystwo Psychiatryczne (PTP) opublikowało na swojej stronie internetowej nowe wytyczne dla lekarzy psychiatrów dotyczące wydawania orzeczeń stwierdzających zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej jako przesłanki legalnego przerwania ciąży. Jest to odpowiedź na skomplikowaną sytuację prawną i społeczną dotyczącą dostępu do aborcji w Polsce. Wytyczne, opracowane przez zespół ekspertów, przyjęte przez konsultanta krajowego, mają ułatwić lekarzom podejmowanie trudnych decyzji, a także chronić prawa pacjentek do zdrowia psychicznego.

Zalecenia dla psychiatrów

Podstawowym zadaniem lekarza psychiatry, zgodnie z nowymi wytycznymi, jest ocena, czy ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia psychicznego kobiety. Zgodnie z polskim prawem przerwanie ciąży jest legalne, jeśli zagraża ona życiu lub zdrowiu kobiety. Co istotne, ustawodawca nie ograniczył tego jedynie do zdrowia fizycznego, co oznacza, że również zdrowie psychiczne kobiety jest chronione prawem w kontekście przesłanki do przerwania ciąży.

Wytyczne wskazują, że psychiatra musi dokładnie ocenić stan zdrowia pacjentki. Musi wziąć pod uwagę istniejące zaburzenia psychiczne, a także przewidzieć ich potencjalne konsekwencje w sytuacji kontynuacji ciąży. Zobowiązany jest rozważyć, czy przerwanie ciąży przyniesie poprawę zdrowia psychicznego pacjentki.

Sytuacja prawna

W Polsce kwestia aborcji jest od wielu lat źródłem napięć społecznych i politycznych. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku, który zaostrzył prawo aborcyjne, wywołał falę protestów i oburzenia, szczególnie wśród kobiet i środowisk walczących o prawa reprodukcyjne. Obecnie aborcja jest dozwolona tylko w przypadkach, gdy ciąża zagraża życiu lub zdrowiu kobiety oraz gdy istnieje podejrzenie, że powstała w wyniku czynu zabronionego. Według ogłoszonych przed paroma tygodniami wytycznych Ministerstwa Zdrowia w sprawie przerywania ciąży, aborcja ze względu na stan zdrowia psychicznego kobiety jest dopuszczalna, a zaświadczenie od jednego lekarza jest wystarczające.

Specjaliści oczekiwali jednak na dokument PTP, który ma dla lekarzy szczególne znaczenie. Nowe regulacje stawiają psychiatrów w roli kluczowych ekspertów, których orzeczenie może zadecydować o przerwaniu ciąży. W Polsce, gdzie debata wokół aborcji jest bardzo spolaryzowana, precyzyjne wytyczne mogą ułatwić lekarzom podejmowanie decyzji zgodnych z prawem i sztuką medyczną, jednocześnie dbając o dobrostan pacjentek.

Rola lekarzy psychiatrów jako konsultantów

Ważnym stwierdzeniem zawartym w wytycznych jest to, że psychiatra pełni rolę konsultanta, a nie decydenta w sprawie przerwania ciąży. Jego zadaniem jest ocena stanu zdrowia psychicznego pacjentki i wydanie zaświadczenia, które może być jednym z elementów decyzji o aborcji. Na psychiatrze ciąży obowiązek, aby badanie było dokładne, osobiste i poprzedzone odpowiednim wywiadem. Orzeczenie musi jasno wskazywać, czy występuje zagrożenie dla zdrowia psychicznego, które mogłoby uzasadniać przerwanie ciąży, oraz jakie są prognozy w przypadku podjęcia decyzji o aborcji.

Wzór zaświadczenia i odpowiedzialność lekarzy

Polskie Towarzystwo Psychiatryczne opracowało również wzór zaświadczenia, które może być użyte przez psychiatrów. Zawiera ono szczegółowe informacje dotyczące diagnozy pacjentki oraz oceny zagrożenia dla jej zdrowia psychicznego. Lekarze muszą przy tym pamiętać, że decyzja o wydaniu takiego zaświadczenia jest obarczona dużą odpowiedzialnością. Warto zaznaczyć, że wydanie zaświadczenia nie jest skierowaniem na aborcję — to nadal pacjentka i lekarz wykonujący zabieg podejmują ostateczną decyzję.

Zespół odpowiedzialny za przygotowanie stanowiska tworzyli: prof. dr hab. n. med. Piotr Gałecki, dr hab. n. praw. Rafał Kubiak, prof. UŁ i prof. UM w Łodzi, prof. dr hab. n. med. Dominika Dudek, prof. dr hab. n. med. Janusz Heitzman, dr hab. n. med. Małgorzata Urban-Kowalczyk, prof. dr hab. n. med. Agata Szulc. 

Wytyczne zostały przyjęte przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatrii.