Farmaceuci szukają swojego miejsca w erze sztucznej inteligencji i nowych technologii

Czy farmaceuci przetrwają epokę sztucznej inteligencji? Marek Tomków, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, stwierdził jasno podczas Ogólnopolskiego Dnia Farmaceuty: „Nie możemy obrażać się na zmiany. Musimy je wykorzystać.”

„Jesteśmy grupą 37 tysięcy wykwalifikowanych pracowników medycznych, których w wydawaniu leków stopniowo zastępują nowe technologie. Chcemy być traktowani jak partnerzy, którzy mogą odciążyć inne zawody medyczne. Warto dać nam szansę na rozwój – byśmy znaleźli swoje nowe miejsce w systemie opieki zdrowotnej” – mówił Tomków.

Apteka w centrum szczepień?

Farmaceuci chcą lepiej wykorzystać swoje kompetencje. Podczas konferencji w Warszawie 22 października nie brakowało przykładów na to, że ich rola w systemie rośnie. Często wracał temat szczepień przeciwko COVID-19, które właśnie się rozpoczęły w obecnym sezonie. „Wczoraj, gdy tylko pojawiła się informacja o dostępności nowych szczepionek, pacjenci cały dzień przychodzili do mojej apteki i pytali, czy już mogą się zaszczepić. To pokazuje, jak bardzo nam ufają” – opowiada mgr farm. Mariusz Politowicz z Okręgowej Izby Aptekarskiej w Kaliszu.

Zaufanie pacjentów jest kluczowe, ale farmaceuci potrzebują również odpowiednich narzędzi. Mogliby np. wystawiać refundowane recepty na szczepionki przeciw grypie, a NFZ mógłby refundować usługę szczepienia. Aby jednak tak się stało, konieczne są zmiany ustawowe. Wiceminister zdrowia Urszula Demkow, obecna na konferencji, zapewniła, że prace nad nowymi przepisami są na finiszu. „Nie ma ochrony zdrowia bez farmaceutów” – podkreśliła.

Technologie zmieniają farmację 

Jednak zmiany nie mogą czekać. W Niemczech trwają prace nad przepisami, które umożliwią funkcjonowanie aptek bez fizycznej obecności farmaceuty. Systemy informatyczne już teraz obliczają dawki leków i przejmują część odpowiedzialności, która kiedyś spoczywała na aptekarzach. „Dokonuje się epokowa zmiana” – przyznał Marek Tomków. „Zastąpienie farmaceuty przy okienku nie wydaje się trudne – wkrótce zrobią to roboty. Naszym zadaniem jest przesunięcie się bliżej pacjenta i świadczeń medycznych.”

Farmaceuci, którzy dla pacjentów są najbardziej dostępnymi profesjonalistami medycznymi, mogą być jeszcze lepiej wykorzystani. Codziennie odwiedzają ich 2 miliony pacjentów. Chcą więc aktywnie uczestniczyć w opiece, nie tylko wydawać leki. Muszą szczepić, wykonywać testy, ważyć, mierzyć i brać udział w programach profilaktycznych. Jak pokazuje przykład recepty farmaceutycznej na antykoncepcję awaryjną – farmaceuci mogą realnie pomagać pacjentom. „Nagle okazało się, że recepty te przestały być wystawiane przez receptomaty, a zaczęły być wypisywane przez farmaceutów w aptekach” – zauważył Tomków.

Sztuczna inteligencja – przyjaciel czy wróg?

Podczas debaty poświęconej sztucznej inteligencji padło pytanie: czy AI zastąpi lekarzy i farmaceutów? Odpowiedź prof. Agnieszki Piwowar, prorektor UM we Wrocławiu, była jednoznaczna: „Nie, ale zastąpi tych, którzy nie będą umieli lub chcieli z niej korzystać.”

Już teraz sztuczna inteligencja wspomaga zarządzanie szpitalami, zaopatrzenie w leki, a w niektórych przypadkach kontroluje prawidłowość terapii sugerując ewentualne błędy do sprawdzenia. Ale to dopiero początek. „Największe emocje budzi to, że regulacje prawne nie nadążają za postępem technologicznym” – przyznała prof. Piwowar. „Musimy stworzyć nowe przepisy, które będą obejmować również praktykę aptekarską.”

Wbrew obawom wielu pracowników medycznych, AI nie jest tylko zagrożeniem – może być również ogromnym wsparciem. „Sztuczna inteligencja doskonale wspomaga personel medyczny, kontroluje błędy w terapii, przyspiesza opisy medyczne, przypomina pacjentom o przyjmowaniu leków” – mówiła mgr Karolina Tądel, doktorantka UMW.

Karolina Tądel podaje też zaskakujące przykłady: chatboty w komunikacji z pacjentami, przekraczają możliwości lekarzy w niektórych aspektach. „Są cierpliwsze, bardziej wytrzymałe i dostępne 24 godziny na dobę. Pacjenci wysoko je ocenili” – dodaje. A co więcej, AI pozwala skracać badania kliniczne, przez szybszą kwalifikację pacjentów do odpowiednich grup.

Nowe role farmaceutów

Jak wskazują badania, młode pokolenie farmaceutów nie boi się nowych technologii. Aż 42% młodych pracowników medycznych chce pracować w placówkach, które wdrażają innowacyjne rozwiązania, w tym sztuczną inteligencję. To oni mogą stać się pionierami zmian w farmacji. Centrum e-Zdrowia ustaliło jednak, że realnie tylko kilka procent szpitali i gabinetów w Polsce korzysta z AI. A to oznacza, że droga do pełnej digitalizacji i automatyzacji medycyny w Polsce dopiero się zaczyna.

Podczas debaty eksperci byli zgodni: w erze sztucznej inteligencji farmaceuci nie znikną, ale będą musieli się dostosować. „Musimy być podmiotami, które udzielają świadczeń medycznych. Nie możemy się bać. Jeśli tego nie zrobimy, przegapimy szansę”, mówił prezes Marek Tomków.


--