Dlaczego należy rekomendować flurbiprofen w leczeniu bólu gardła?

W bólu gardła leki stosowane miejscowo powinny charakteryzować się działaniem wielokierunkowym i jednym z leków spełniających te kryteria jest miejscowo stosowany flurbiprofen, działający przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

Dr hab.n.med. Jarosław Woroń 

  1. Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum 
  2. Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Oddział Kliniczny Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Gabinet Konsultacyjny Farmakologii Klinicznej  


Dlaczego należy rekomendować flurbiprofen w leczeniu bólu gardła? 

Słowa kluczowe : ból gardła, zapalenie, leczenie, flurbiprofen  

Streszczenie : Ból zapalny powstaje w konsekwencji infekcji lub uszkodzenia tkanek, które indukuje całą kaskadę zdarzeń prowadzących do wystąpienia bólu, uczucia podrażnienia oraz trudności w przełykaniu. Czynniki infekcyjne takie jak wirusy i bakterie uszkadzając błonę śluzową indukują odpowiedz immunologiczną w postaci stanu zapalnego, który powoduje ból, uczucie podrażnienia takie jak pieczenie, świąd i trudności w przełykaniu. W bólu gardła leki stosowane miejscowo powinny charakteryzować się działaniem wielokierunkowym i jednym z leków spełniających te kryteria jest miejscowo stosowany flurbiprofen.  

Why should flurbiprofen be recommended for the treatment of sore throat? 

Keywords: sore throat, inflammation, treatment, flurbiprofen 

Abstract: Inflammatory pain is a consequence of infection or tissue damage, which induces a whole cascade of events leading to pain, irritation and difficulty swallowing. Infectious factors such as viruses and bacteria, damaging the mucous membrane, induce an immune response in the form of inflammation, which causes pain, irritation such as burning, itching and difficulty swallowing. In sore throat, topical medications should have a multifaceted effect and one of the medications that meets these criteria is topical flurbiprofen. 

Ból zapalny powstaje w konsekwencji infekcji lub uszkodzenia tkanek, które indukuje całą kaskadę zdarzeń prowadzących do wystąpienia bólu, uczucia podrażnienia oraz trudności w przełykaniu. Czynniki infekcyjne takie jak wirusy i bakterie uszkadzając błonę śluzową indukują odpowiedz immunologiczną w postaci stanu zapalnego, który powoduje ból, uczucie podrażnienia takie jak pieczenie, świąd i trudności w przełykaniu. Ból gardła o różnym charakterze i nasileniu jest jedną z częstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarzy pierwszego kontaktu, a także do aptek prosząc o polecenie skutecznego i bezpiecznego leku o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Ból gardła wynika z bogatego unerwienia czuciowego przez podśluzówkowy splot włókien nerwowych – nerwu trójdzielnego (V), językowo-gardłowego (IX) i błędnego (X). U pacjentów z bólem gardła mamy często do czynienia bólem rzutowanym i promieniowaniem do ucha, co dodatkowo powoduje ból ucha. Z kolei podrażnienie zakończeń czuciowych w obrębie gardła może być bodźcem wyzwalającym odruch kaszlu czy chrząkania, który nierzadko towarzyszący bólowi gardła (1,2,3,4,5) . Warto pamiętać, że lekiem z wyboru w takich sytuacjach są leki przeciwzapalne, a nie przeciwkaszlowe, które z wyjątkiem lewodropropizyny nie wykazują efektu przeciwzapalnego. Najczęstszą przyczyną ostrego bólu gardła są infekcje o różnej etiologii. Wirusy stanowią główną przyczynę stanów zapalnych gardła (70–90%), a do najczęstszych patogenów zaliczamy: adenowirusy, rynowirusy, koronawirusy, a także wirusy grypy i paragrypy. W zakresie infekcji bakteryjnych mamy najczęściej do czynienia z paciorkowcami β-hemolizującymi grupy A (group A of β-haemoliticus streptococci – GABHS), a także Streptococcus pneumoniae, Hemophillus influenzae (6,7,8) 

W praktyce istotne jest różnicowanie wirusowego i bakteryjnego zapalenia gardła z powodu konieczności wdrożenia leczenia przyczynowego – patrz tabela 1.  

Tabela 1. Różnicowanie infekcyjnego bólu gardła  


Wirusowe zapalenie gardła Bakteryjne zapalenie gardła
2–3-dniowy nieżyt nosa poprzedzający ból gardła, kaszel, niewielkie podwyższenie temperatury ciała, bóle mięśniowe, złe samopoczucie, zapalenie spojówek, przekrwienie całej błony śluzowej gardła, powiększenie węzłów chłonnych szyi niewielkie. Nagły i ostry początek choroby, wysoka gorączka z dreszczami, silny ból gardła, zwłaszcza przy połykaniu, znaczne przekrwienie migdałków, w 2.–3. dniu choroby naloty w kryptach, bolesne powiększenie węzłów chłonnych szyi.


W stanie zapalnym dochodzi do nadmiernej aktywacji licznych substancji biologicznych o działaniu prozapalnym i probólowym, zebrano jest w tabeli 2 (5,7,8,9).   

Tabela 2. czynniki zapalenia o istotnym znaczeniu w indukowaniu bólu gardła  

- Uszkodzenie tkanek przez uraz lub proces chorobowy inicjuje w tkankach uwolnienie całej kaskady mediatorów prowadzących do rozwoju stanu zapalnego,
- Sensytyzacja struktur układu nerwowego i w konsekwencji – powstania zapalnego komponentu bólu.
- Uwolnienie mediatorów zapalenia, do których należą: jony wodorowe, adenozynotrójfosforan (ATP), serotonina, bradykinina, histamina, produkty kwasu arachidonowego, cytokiny, czynnik wzrostu nerwów (NGF – nerve growth factor).
- Inicjacja odpowiedzi zapalnej – uwalnianie z tkanek tzw. alarmin, określanych także mianem DAMP (damage-associated molecular pattern), potęgowanie objawów stanu zapalnego.

Dlaczego boli gardło ?  

W przypadku wystąpienia bólu gardła dochodzi do znacznej nadprodukcji produktów kaskady kwasu arachidonowego, w szczególności prostaglandyny E2, która indukuje zarówno hiperalgezję pierwotną, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne oraz indukuje obrzęk, co w konsekwencji doprowadza do bólu i trudności w przełykaniu. Z uwagi na patomechanizm powstawania bólu gardła jednymi z podstawowych leków stosowanych miejscowo w jamie ustnej są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) (8.9.10,11,12).  

Dlaczego NLPZ w leczeniu bólu gardła ? 

Mechanizm działania NLPZ związany jest przede wszystkim z zahamowaniem syntezy prostaglandyn pośredniczących w rozwoju stanu zapalnego m.in. prostaglandyny E2, której stężenie w ognisku zapalnym osiąga bardzo wysokie wartości. Pod wpływem bodźca zapalnego, bólowego najpierw dochodzi do degranulacji komórek efektorowych (tucznych) i  do uwolnienia z ziarnistości tych komórek mediatorów, takich jak histamina, bradykinina i  serotonina. Dodatkowo uwalnianiu ulegają czynniki chemotaktyczne dla neutrofilów (NCF) i eozynofilów (ECF). Pod wpływem cytokin zwiększa się znacznie (10–80-krotnie) aktywność cyklooksygenazy, w wyniku czego powstają prostanoidy, które wspólnie z  histaminą i  bradykininą zwiększają przepuszczalność naczyń i działają wazodilatacyjnie, propagując migrację komórek z  krwi do zmienionej zapalnie tkanki oraz wyzwalają impulsy bólowe w  obecnych w  tkance zakończeniach nerwowych. Dodatkowo syntetyzowana w miejscu zapalenia prostacyklina, działając wazodilatacyjnie, zwiększa przekrwienie w miejscu, które objęte jest procesem zapalnym. Istotną rolę w procesie zapalnym odgrywa również indukowana synteza tlenku azotu (iNOS). Indukcja iNOS w makrofagach pod wpływem działania interleukiny 1 i TNF-alfa znacząco zwiększa produkcję tlenku azotu, który działa prozapalnie z  jednej strony, wywołując wazodilatację, z  drugiej stymulując syntezę prostaglandyn. Prostaglandyny, które powstają w uszkodzonych i zmienionych zapalnie tkankach, powodują m.in. obniżenie progu pobudliwości nocyceptorów, uwrażliwiając je na działanie innych mediatorów, czego następstwem jest pojawienie się bólu gardła oraz uczucia  nadwrażliwości w obszarze uszkodzenia (12). 

Jak prawidłowo dobrać lek w leczeniu bólu gardła  

Wybór leku powinien być kompatybilny z mechanizmem powstawania bólu. Z uwagi na opisane mechanizmy powstawania bólu gardła, NLPZ w sposób najbardziej kontekstowy hamują aktywność czynników biologicznych odpowiedzialnych za powstawania i propagację stanu zapalnego. Co prawda natężenie bólu zmniejsza się także pod wpływem leków miejscowo znieczulających jak i innych, różnych miejscowo działających leków, to jednak należy pamiętać, że leki z grupy NLPZ najefektywniej wpisują się z uwagi na swoje mechanizmy działania w eliminację procesu zapalnego jak i związanego z nim bólu (12).  

Dlaczego flurbiprofen w leczeniu bólu gardła ?  

Tabela 3. dlaczego flubrbiprofen w leczeniu bólu gardła (13,14,15,16).   

Mechanizm działania wpisujący się w patomechanizm powstawania bólu gardła Profil farmakokinetyczny
Hamowanie aktywności cyklooksygenazy 1 i 2 – zmniejszenie syntezy prostaglandyn, w szczególności PGE2
Hamowanie uwalniania cytokin
Hamowanie aktywności indukowanej syntazy tlenku azotu
Lek wykazuje działanie – przeciwbólowe, przeciwzapalne, antysensytyzacyjne i antyhiperalgetyczne
Flurbiprofen redukuje natężenie bólu gardła, zmniejsza obrzęk i ogranicza trudności w połykaniu 		Lek rozpoczyna działanie już po 1 minucie w przypadku produktu w postaci sprayu i po 2 minutach, gdy stosujemy tabletki do ssania

Flurbiprofen działa do 4 godzin po gdy stosujemy lek w postaci pastylek do ssania i do 6 godzin w przypadku stosowania sprayu


PIŚMIENNICTWO: 

1. Pietruszewska W, Kott K. Zapalenie gardła w codziennej praktyce lekarza rodzinnego i laryngologa. Terapia 2013; 11-12: 6-15. 

2. Mielcarek-Kuchta D. Ostre zapalenia gardła i krtani. W: Laryngologia – wybrane zagadnienia z patologii jamy ustnej, gardła, krtani i okolic. Szyfter W (red.). Termedia, Poznań 2016; 111-133. 

3. Waśniewska-Okupniak E. Angina – diagnostyka i leczenie. Przew Lek 2012; 2 (supl.): 37-39. 

4. Pietruszewska W, Pieczykolan A. Angina i jej powikłania – problem nadal aktualny. Terapia 2013; 11-12: 16-22. 

5. Kaczmarek J. Anginy – rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie i powikłania. Przew Lek 2002; 10: 130-132. 

6. Leszczyńska M. Przewlekłe zapalenie gardła i krtani. W: Laryngologia – wybrane zagadnienia z patologii jamy ustnej, gardła, krtani i okolic. Szyfter W (red.). Termedia, Poznań 2016; 135-141. 

7. Bruzgielewicz A. Ból gardła. W: Otolaryngologia praktyczna. Janczewski G (red.). Via Medica, Gdańsk 2005; 374-376. 

8. Aspley S, Shephard A, Schachtel E, Sanner K, Savino L, Schachtel B Efficacy of flurbiprofen 8.75 mg lozenge in patients with a swollen and inflamed sore throat. .Curr Med Res Opin. 2016 Sep;32(9):1529-38. doi: 10.1080/03007995.2016.1187119.  

9. Schachtel BP, Shephard A, Shea T, Sanner K, Savino L, Rezuke J, Schachtel E, Aspley S Flurbiprofen 8.75 mg lozenges for treating sore throat symptoms: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Pain Manag. 2016 Nov;6(6):519-529. doi: 10.2217/pmt-2015-0001.  

10. Schachtel B, Aspley S, Shephard A, Shea T, Smith G, Sanner K, Savino L, Rezuke J, Schachtel E Onset of action of a lozenge containing flurbiprofen 8.75 mg: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial with a new method for measuring onset of analgesic activity. .Pain. 2014 Feb;155(2):422-428. doi: 10.1016/j.pain.2013.11.001.  

11. Weckmann G, Hauptmann-Voß A, Baumeister SE, Klötzer C, Chenot JF Efficacy of AMC/DCBA lozenges for sore throat: A systematic review and meta-analysis. 

Int J Clin Pract. 2017 Oct;71(10). doi: 10.1111/ijcp.13002.  

12. Wordliczek J, Woroń J, Dobrogowski J. Nieopioidowe leki przeciwbólowe. W: Leczenie bólu. Wordliczek J, Dobrogowski J (red.). PZWL, Warszawa 2017: 30-36.  

13. Improvements in throat function and qualities of sore throat from locally applied flurbiprofen 8,75 mg in spray or lozenge format: findings from a randomized trial of patients with upper respiratory tract infection in the Russian Federation, Natalia Burova, et.al., Journal of Pain Research 2018:11 1045-1055 

14. Locally delivered flurbiprofen 8,75 mg for treatment and prevention of sore throat: a narrative review of clinical studies, Ferdinandus de Looze, Journal of Pain Research 2019:12 3477-3509 

15. Meaningful relief with flurbiprofen 8,75 mg spray in patients with sore throat due to upper respiratory tract infection, Ferdinandus de Looze, Pain Manag. 2018 Mar;8(2): 79-83 

16. Efficacy and tolerability of the anti-inflammatory throat lozenge flurbiprofen 8,75mg in the treatment of sore throat, S.I. Benrimoj et.al., Clin Drug Invest 2001; 21(3): 183-193 


Artykuł sponsorowany.