Surowsze przepisy nieskuteczne wobec receptomatów

Przepisy, które zaostrzyły kontrolę nad receptomatami, są nieskuteczne – wynika z komunikatu Rzecznika Praw Pacjenta dotyczącego prowadzonych postępowań.

W ciągu ostatnich dwóch lat działalności firm, które proponują recepty online, Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec wydał już 49 decyzji uznających stosowanie przez nie praktyk za naruszające zbiorowe prawa pacjentów. 19 z tych decyzji zostało wydanych po 7 listopada 2024 r., czyli po ogłoszeniu przez ministra zdrowia rozporządzenia dotyczącego przepisywania leków o potencjale uzależniającym. Firmy jednak zupełnie nie przejęły się wysokimi karami.

Przypomnijmy: po sygnałach o zagrożeniu życia i zdrowia pacjentów, którzy za pośrednictwem receptomatów zyskali nieograniczony dostęp do wszelkich leków, 7 listopada 2024 r. minister zdrowia zmienił rozporządzenie w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów kategorii 1. Wprowadzono katalog substancji, których przepisanie na recepcie jest możliwe jedynie po osobistym zbadaniu pacjenta. Katalog ten obejmuje:

• fentanyl,

• morfinę,

• oksykodon,

• konopie inne niż włókniste (ziele, wyciągi, nalewki farmaceutyczne oraz inne przetwory),

• żywicę konopi.

Od 7 listopada 2024 r. nie jest zatem możliwe przepisanie recepty na powyższe preparaty w drodze teleporady. Osoba wystawiająca receptę ma obowiązek osobistego zbadania pacjenta w celu ustalenia (lub wykluczenia) wskazań do zastosowania danego środka. Wyjątek stanowią jedynie przypadki kontynuacji leczenia przez lekarza świadczącego usługi w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (z wyłączeniem nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej).

Od początku 2023 r. Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec wydał łącznie 49 decyzji dotyczących praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów przez podmioty oferujące recepty na leki odurzające, takie jak medyczna marihuana. 19 z tych decyzji dotyczyło niedostosowania się do przepisów obowiązujących od 7 listopada 2024 r.

Rzecznik nakazał wyeliminowanie stwierdzonych nieprawidłowości. W razie braku wykonania decyzji może nałożyć na podmiot leczniczy karę pieniężną do 500 000 zł.

Do tej pory nałożono dwie kary pieniężne:

• 234 000 zł – kara utrzymana wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (sygn. V SA/Wa 614/24),

• 280 800 zł – decyzja ta do tej pory nie została zaskarżona.

Skargi na decyzje Rzecznika kierowane do sądów administracyjnych są oddalane. WSA w Warszawie w wyroku z 29 maja 2024 r. (V SA/Wa 2671/23) podkreślił konieczność wykonania badania lekarskiego oraz konieczność zapewnienia bezpieczeństwa pacjenta, wskazując, że „badanie lekarskie wymaga dokonania oględzin, a więc bezpośredniego zetknięcia się z pacjentem”.

– Rozstrzygnięcia Sądu Administracyjnego wskazujące na słuszność moich decyzji względem tzw. receptomatów potwierdzają, że działania moje i moich współpracowników służą pacjentom, stoją na straży ich bezpieczeństwa i zdrowia – mówi Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta.

Jednocześnie, przy współpracy z Ministerstwem Zdrowia, Centrum e-Zdrowia oraz Głównym Inspektorem Farmaceutycznym, w 2025 r. Rzecznik wszczął kolejne 32 postępowania wobec podmiotów wystawiających dużą liczbę recept na leki kontrolowane. Pięć z tych spraw dotyczy nałożenia kar pieniężnych na firmy, wobec których Rzecznik wcześniej wydał decyzje.

Rzecznik Praw Pacjenta poinformował także, że choć jego działania dotyczą głównie podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, to – „mając na uwadze możliwe naruszenie zasad wykonywania zawodu” – przekazał do okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej sygnały dotyczące 21 lekarzy, a w przypadku 3 – złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.