AI poprawiła jakość kolonoskopii, ale osłabiła czujność
Sztuczna inteligencja pomocą czy zagrożeniem dla kompetencji lekarzy?
W czasopiśmie Lancet Gastroenterology and Hepatology opublikowano właśnie wyniki badania, które miało sprawdzić, jak regularne korzystanie z AI wpływa na pracę lekarzy endoskopistów. Wnioski są zaskakujące: lekarze, którzy rutynowo używali systemów wspomagania wykrywania polipów jelita grubego, w ciągu kilku miesięcy stali się mniej skuteczni w pracy bez tego wsparcia.
Polscy lekarze w międzynarodowym projekcie
Badanie przeprowadzono w czterech ośrodkach endoskopowych w Polsce w ramach projektu ACCEPT (Artificial Intelligence in Colorectal Cancer Prevention through Endoscopy), finansowanego przez Komisję Europejską i Japońskie Towarzystwo Popierania Nauki.
To właśnie polscy endoskopiści prowadzili obserwacje i unikalne analizy, które przedstawiono w międzynarodowej publikacji.
Pod koniec 2021 roku wprowadzono do kolonoskopii narzędzia AI wspierające wykrywanie polipów – zmian, które mogą być łagodne lub nowotworowe. Przeanalizowano 2177 kolonoskopii wykonanych od września 2021 do marca 2022 r., z czego 1443 odbyły się bez wsparcia AI. Badania te wykonywało 19 doświadczonych polskich endoskopistów.
Kiedy AI poprawia, a kiedy pogarsza wyniki?
Trzy miesiące przed wdrożeniem sztucznej inteligencji wskaźnik wykrywalności gruczolaka (ADR, adenoma detection rate) wynosił średnio 28%. To oznacza, że u blisko co czwartego pacjenta wykrywano zmianę przedrakową.
Po trzech miesiącach regularnego korzystania z AI sytuacja się zmieniła. W kolonoskopiach wykonywanych bez wsparcia sztucznej inteligencji wskaźnik ADR spadł do 22%. Innymi słowy – lekarze, którzy przyzwyczaili się do korzystania z AI, stali się mniej skuteczni, gdy musieli pracować samodzielnie.
Sama AI działała zgodnie z oczekiwaniami: poprawiała skuteczność w wykrywaniu polipów, gdy była włączona. Jednak jej wyłączenie ujawniło efekt uboczny – osłabienie koncentracji i „rozleniwienie diagnostyczne” lekarzy. Autorzy nazwali to „efektem Map Google”. Jak tłumaczy współautor badania dr Marcin Romańczyk ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w MedPage Today, to jakby zawsze jeździć z pomocą Map Google, a potem nagle trzeba było poradzić sobie z mapą papierową.
Źródło
Gastroenterology and Hepatology, August 12, 2025
„Endoscopist deskilling risk after exposure to artificial intelligence in colonoscopy: a multicentre, observational study”.
Autorzy: Krzysztof Budzyń, MD, Marcin Romańczyk, MD, Diana Kitala, PhD, ∙ Paweł Kołodziej, MD, ∙ Marek Bugajski, MD, Hans O Adami, MD.
