Diagnostyka

Radioizotopowa diagnostyka procesów zapalnych

prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki1,2
Marek Cacko2
Michał Nieciecki2
Marek Chojnowski1

1Zakład Medycyny Nuklearnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Warszawie

2Zakład Diagnostyki Obrazowej, Mazowiecki Szpital Bródnowski

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, Zakład Medycyny Nuklearnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa.

Ocena zapaleń i infekcji – ich charakteru i lokalizacji – niejednokrotnie stanowi istotny problem kliniczny. W tej sytuacji pomocne są wyniki badań obrazowych.

Wstęp

Badania obrazowe można podzielić na przedstawiające zmiany o charakterze morfologicznym (USG, TK, klasyczne badanie MR) oraz przedstawiające zaburzenia o charakterze czynnościowym. Podstawową metodą obrazowania zaburzeń czynnościowych są techniki z zakresu medycyny nuklearnej. Spełniają one kryteria tzw. obrazowania molekularnego. Dzięki temu umożliwiają lokalizację zaburzeń chorobowych już w bardzo wczesnym okresie ich występowania lub w okresie mało nasilonych zmian morfologicznych.1,2 Metody radioizotopowe umożliwiają stwierdzenie zmiany stężenia substancji chemicznych, która jest skutkiem schorzenia, nawet na poziomie 10-11 mol, podczas gdy techniki morfologiczne (np. MR) na poziomie 10-4 mol.

Radiofarmaceutyki

Ponieważ w trakcie zapalenia uruchomiona zostaje kaskada procesów biologicznych, w diagnostyce zapaleń stosuje się wiele różnych radiofarmaceutyków:3,4

  • zwiększona przepuszczalność naczyń i bierna dyfuzja ze światła naczyń do ogniska chorobowego: cytrynian galu 67 (67Ga), 99mTc-nanokoloid, poliklonalne ludzkie immunoglobuliny (99mTc-HIG)
  • chemotaksja: znakowane leukocyty (in vitro, in vivo)
  • zwiększone zużycie glukozy przez makrofagi: analog glukozy, fluodeoksyglukoza (18F-FDG)
  • inne nieswoiste radiofarmaceutyki obrazujące zaburzenia w określonym narządzie związane ze stanem zapalnym (np. znakowane fosfoniany w ocenie metabolizmu kości).

99mTc-fosfoniany (99mTc-MDP)

Fosfoniany wykazują wysokie powinowactwo do tkanki kostnej. 40% podanego radiofarmaceutyku łączy się z kośćmi, 60% pozostaje w krążeniu i tkankach miękkich, a następnie ulega wydaleniu drogą układu moczowego. Miejscowo wychwyt radiofarmaceutyku zależy od przepływu krwi, biernej dyfuzji do przestrzeni zewnątrznaczyniowej i intensywności przemian kościotwórczych. W diagnostyce zapalenia kości wykonywane jest badanie trójfazowe obejmujące fazę naczyniową, fazę miąższową (zwaną również fazą puli krwi) oraz fazę kostną przedstawiającą rozkład promieniowania 2-4 godziny po dożylnym podaniu radiofarmaceutyku. Faza naczyniowa (I) badania pozwala na ocenę zwiększonego napływu krwi do ogniska zapalnego, faza miąższowa (II) na ocenę miejscowej objętości krwi i przepuszczalności naczyń, a w fazie kostnej (III) oceniana jest przebudowa kostna stymulowana przez proces zapalny. Scyntygrafia kości powinna być pierwszym badaniem radioizotopowym stosowanym w diagnostyce zapaleń kości i stawów.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Metody obrazowania w medycynie nuklearnej

W celu uzyskania obrazu rozkładu radioaktywności w ciele badanego stosowane są różne techniki badawcze. Podstawowym urządzeniem jest gammakamera. Gammakamera jest zbudowana z kolimatora, kryształu [...]

Podsumowanie

Badania z zakresu medycyny nuklearnej są ważnym uzupełnieniem możliwości diagnostycznych w diagnostyce procesów zapalnych. Podstawową zaletą tych metod jest ich charakter czynnościowy – [...]
Do góry