Ból nieobcy lekarzowi. Ergonomia pracy chirurga podczas laparoskopii

dr n. o zdr. Agata Baranowska

Instytut Nauk o Kulturze Fizycznej, Wydział Kultury Fizycznej i Zdrowia, Uniwersytet Szczeciński

Adres do korespondencji:

dr n. o zdr. Agata Baranowska

Instytut Nauk o Kulturze Fizycznej, Wydział Kultury Fizycznej i Zdrowia,

Uniwersytet Szczeciński

ul. Piastów 40B, 71-065 Szczecin

e-mail: agata.baranowska@usz.edu.pl

  • Czynniki szkodliwe dla zdrowia związane z zawodem chirurga
  • Ergonomia i optymalna organizacja pracy: warunki psychologiczne, wizualizacja, w tym ustawienie stołu operacyjnego i monitora podczas zabiegu, manipulacja narzędziami oraz postawa operatora
  • Ergonomiczny zakres pracy poszczególnych stawów – metoda RULA
  • Profilaktyka zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego

Laparoskopia, czyli oglądanie (gr. scopeo) jamy brzusznej (gr. laparos) za pomocą instrumentu optycznego wprowadzanego przez powłoki brzuszne, znajduje zastosowanie w diagnostyce przewlekłych bądź ostrych bólów brzucha, chorób pęcherzyka żółciowego, guzów jamy brzusznej lub podczas zabiegów kontrolnych wykonywanych w celu określania stopnia zaawansowania choroby nowotworowej. W urologii laparoskopia służy do rozpoznawania i leczenia większości chorób narządów układu moczowo-płciowego. W ginekologii technika ta najczęściej jest wykorzystywana w postępowaniu w przypadku niepłodności, leczeniu torbieli jajnikowych, diagnostyce i leczeniu endometriozy oraz ciąży pozamacicznej. Na świecie za pioniera laparoskopii uważa się Georga Kellinga, a w Polsce Kazimierza Dąbrowskiego1. Od chirurga wykonującego operacje techniką laparoskopową wymaga się specjalistycznej wiedzy medycznej zdobywanej latami, zdolności manualnych, koordynacji, umiejętności szybkiego, indywidualnego podejmowania decyzji, a także pracy zespołowej. Wszystko to w sytuacjach nagłych bądź planowych, zagrażających zdrowiu i życiu pacjentów.

Zagrożenia w pracy chirurga

Zawód chirurga należy do szczególnie wymagających, na którego wykonywanie mogą mieć wpływ różne szkodliwe czynniki2, takie jak:

  • czynniki mogące powodować wypadki poprzez: kontakt z ostrymi narzędziami (krawędzie czy stłuczone szkło mogące powodować urazy w wyniku ukłucia czy przecięcia); dostęp do gorących powierzchni (gorące gazy, ciecze i powietrze sprzyjające poparzeniom); użytkowanie prądu elektrycznego (ryzyko porażeń)
  • czynniki fizyczne: promieniowanie jonizujące i niejonizujące
  • czynniki chemiczne i pyły: gazy anestezyjne, środki dezynfekcyjne, aerozole, detergenty, lateks prowadzące do uczuleń, chorób skóry
  • czynniki biologiczne, m.in. możliwość zakażenia różnymi wirusami, np. wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus), ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus), wirusem zapalenia wątroby (WZW) typu B i typu C
  • czynniki ergonomiczne i psychospołeczne
  • czynniki związane z organizacją pracy.

Dlatego szczególnego znaczenia nabiera ustawienie stołu z narzędziami chirurgicznymi i zajęcie przez pielęgniarkę operacyjną miejsca po stronie ręki dominującej operatora. Podawanie i odbieranie narzędzi odbywa się wówczas bez nadmiernego stresu p...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zalety ergonomii

Zastosowanie zasad ergonomii w pracy lekarzy niesie ze sobą wiele korzyści. Od zwiększenia poczucia zadowolenia, satysfakcji i przyjemności z używania urządzeń technicznych po większą [...]

Ergonomia warunków psychologicznych

Zawód, w którym ponosi się odpowiedzialność za życie drugiego człowieka, może się wiązać z wystąpieniem stresu pourazowego. Podobnie praca poza normalnymi godzinami, nocą, [...]

Ergonomia wizualizacji

Wizualizacja pojmowana jest jako przygotowanie pola zabiegowego, obejmujące:

Ergonomia manipulacji narzędziami

Na ergonomię związaną z posługiwaniem się narzędziami chirurgicznymi wpływają ich kształt, waga, rozmiar czy funkcjonalność. Czynniki te determinują sposób użycia, zużycie siły, [...]

Ergonomia postawy chirurga

Do oceny wzorców ruchu danego stawu stosuje się metodę Rapid Upper Limb Assessment (RULA; szybka ocena obciążenia kończyn górnych). Opracowali ją [...]

Profilaktyka

Aby zadbać o sprawność kręgosłupa w czasie wykonywania codziennych czynności, zarówno w życiu zawodowym, jak i środowiskowym, zaleca się unikanie pozycji, w której kręgosłup jest nadmiernie [...]

Podsumowanie

Przed przystąpieniem do operacji warto przeanalizować swoją postawę w odniesieniu do karty kontrolnej postawy ergonomicznej w laparoskopii zaproponowanej przez Komorowskiego6. Uwzględniono w niej następujące [...]

Do góry