Podczas udzielania świadczeń zdrowotnych często dochodzi do konfliktu na linii lekarz–pacjent. W porównaniu z ubiegłymi latami świadomość prawna pacjentów nieustannie wzrasta, podobnie jak liczba roszczeń kierowanych przeciwko lekarzom. Warunkiem koniecznym do powstania odpowiedzialności jest zaistnienie błędu medycznego, a konkretniej – jego popełnienie przez lekarza. W takim przypadku lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności zawodowej, cywilnej czy nawet karnej. Najważniejszym aktem prawnym regulującym odpowiedzialność za leczenie jest Kodeks etyki lekarskiej¹, którego przepisy stosuje się odpowiednio również do zawodu chirurga.

Błąd medyczny

Dotychczas nie sformułowano normatywnej definicji błędu medycznego. Często zamiennie używane są takie określenia, jak „błąd w sztuce lekarskiej” czy „błąd lekarski”. Sformułowania te nie wydają się jednak do końca trafne, wskazują bowiem na lekarza jako osobę odpowiedzialną za podejmowane wobec pacjenta działania medyczne, ewentualnie za zaniechanie wykonania określonych czynności. Niejednokrotnie przecież skutek danych działań jest wynikiem czynności podejmowanych przez kilku członków zespołu czy zaangażowania kilku osób – poszczególnych profesjonalistów medycznych – w proces leczenia, nie zaś wyłącznie przez samego lekarza. Z tego też względu określenie „błąd medyczny” należałoby uznać za zdecydowanie trafniejsze aniżeli terminy „błąd lekarski” czy „błąd w sztuce lekarskiej”².

Błąd medyczny jest to postępowanie sprzeczne z powszechnie uznanymi zasadami wiedzy medycznej. Jego definicję można wywieść z art. 4 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty³ (dalej w skrócie: u.z.l.l.d.): „Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością, a także zgodnie z obowiązującymi normami prawa”. Należy podkreślić, że chodzi tu, rzecz jasna, o wiedzę aktualną w chwili wykonywania zabiegu. Kolejno wymienione „normy prawne” oraz ich wykładnia doktrynalna pozwalają na wyważenie interesów obu stron – pracowników medycznych i pacjenta. Z jednej strony prawo chroni interes pacjenta, nakazując osobom wykonującym zawód medyczny przestrzeganie obowiązujących norm prawnych. Pacjentowi przysługuje prawo dochodzenia roszczeń, jeżeli jego dobra osobiste zostały naruszone oraz gdy doszło do wystąpienia szkody. Z drugiej strony prawo chroni także pracowników medycznych przed poniesieniem odpowiedzialności za niekorzystne dla pacjenta, a niezawinione przez nich, skutki interwencji medycznych².