prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

Na wstępie chcę powiedzieć, że jestem pod wrażeniem możliwości człowieka. Już się wydawało, że paradoksalnie tak mało skomplikowana „istota”, jaką jest wirus RNA – który nie mając zdolności do reprodukcji poza organizmem gospodarza, nie ma nawet miejsca w biologicznej definicji życia – zam­knął w domach cały świat z jego komputerami, olbrzymią wiedzą i możliwościami. Rozwijana od wieków medycyna nie potrafiła zaproponować niczego innego poza izolacją chorych, tymczasem osoby, u których przebieg choroby był bezobjawowy i skąpoobjawowy, stawały się źródłem kolejnych zakażeń. Wyprodukowanie szczepionki stało się więc nieco mglistą w kategoriach czasowych, ale oczywistą koniecznością. Jak się do tego zabrać?

Do tej pory, aby uzyskać odporność, należało podać preparat imitujący naturalną infekcję. Były to drobnoustroje żywe atenuowane, inaktywowane lub antygeny powierzchniowe drobnoustrojów uzyskane metodami inżynierii genetycznej. Teraz wymyślono coś innego. Do organizmu wprowadza się gotowy „przepis” mRNA – matrycę, na podstawie której są syntetyzowane białka kolca wirusa. Cząsteczki mRNA zamknięte są w nanocząsteczkach lipidowych. Po syntezie (translacji) białek mRNA zostaje zniszczone, ponieważ celowo zawiera mutację niepozwalającą na jego replikację. Wyprodukowane białka wydostają się z komórek mięśniowych i są identyfikowane przez komórki układu odpornościowego jako obce białko, co wyzwala odpowiedź komórkową i humoralną. Czy to nie jest genialne?

Nie chcę przesadzać, ale uważam, że ta nowa metoda postępowania w medycynie może doprowadzić do radykalnego zwrotu w terapii np. chorób nowotworowych. Uzyskiwanie przeciwciał przeciwko określonym komórkom nowotworowym dzięki mRNA wydaje się jeszcze fantastyką, ale czy wyprodukowanie taką drogą szczepionki przeciw COVID-19 rok temu także nie wydawało się nierealne?

Trudno rozwiązywalnym w warunkach europejskich problemem chorych na raka żołądka jest stosunkowo mała wykrywalność tego nowotworu na wczesnym etapie jego rozwoju. Odwrotnie proporcjonalna zależność stopnia zaawansowania od rokowania wyrażonego odsetkiem przeżyć pięcioletnich jest powszechnie znanym faktem. Częsty brak symptomatologii nowotworów wczesnych sprawia, że jedynie w niektórych krajach Azji Wschodniej, dzięki m.in. programom badań skriningowych, radykalne wycięcia przekładają się na lepsze wyniki leczenia. Ta radykalność obejmuje różny zasięg i jest pochodną zaawansowania raka. Aktualne wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia chorych na raka żołądka przygotowali dla Państwa prof. Wojciech Zegarski i dr Bartosz Skonieczny z Centrum Onkologii w Bydgoszczy i Katedry Chirurgii Onkologicznej Collegium Medicum w Bydgoszczy.

Choroba Takayasu to w moim mniemaniu schorzenie, o którym wszyscy słyszeli, i to dzięki zarówno wpadającemu szybko w ucho charakterystycznemu nazwisku, od którego choroba ta wzięła nazwę, jak i częstości użycia jej jako jednego z dystraktorów w testach z chirurgii. Jednocześnie wiedza na temat tej jednostki chorobowej, mogącej bardzo różnie przebiegać, wydaje się umiarkowana. Ja z przyjemnością przeczytałem artykuł prof. Jacka Budzyńskiego z Collegium Medicum w Bydgoszczy, do czego zachęcam i Państwa.

O nadużywaniu antybiotyków i niewłaściwym ich stosowaniu pisaliśmy wielokrotnie na łamach „Chirurgii po Dyplomie”. Leczymy naszych chorych nie tylko w dobie koronawirusa, lecz także w erze zakażeń bakteriami wielolekoopornymi. Szczególne słowa uznania i podziękowania kieruję do prof. Katarzyny Dzierżanowskiej-Fangrat i dr. hab. Radosława Jaworskiego z Zakładu Mikrobiologii i Immunologii Klinicznej oraz Kliniki Kardiochirurgii Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie za przygotowanie artykułu „Okołooperacyjne stosowanie antybiotyków w profilaktyce zakażeń”. To niezwykle cenny i praktyczny materiał dla wszystkich uprawiających medycynę zabiegową.

Narastająca żółtaczka mechaniczna u chorych na często nieresekcyjne nowotwory trzustki, nowotwory zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych skłania do wypracowania możliwie optymalnych metod postępowania paliatywnego. Zespół pod kierunkiem prof. Marka Jackowskiego i prof. Mateusza Jagielskiego z Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu dokonał przeglądu metod terapeutycznych w artykule „Postępowanie endoskopowe w nowotworowych zwężeniach dróg żółciowych”.

Na koniec pragnę zwrócić Państwa uwagę na artykuł poruszający zagadnienie, które nigdy wcześniej nie było omawiane na łamach naszego czasopisma. Pionierski artykuł na temat ergonomii pracy chirurga przygotowała dla Państwa dr n. o zdr. Agata Baranowska.

Mam nadzieję, że każdy z Państwa znajdzie w najnowszym wydaniu „Chirurgii po Dyplomie” wiele ciekawych informacji, które pozwolą wzbogacić Państwa wiedzę. Życzę miłej lektury!