prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

Czego nauczyła nas pandemia? Czy popularne już w XVI wieku przysłowie „mądry Polak po szkodzie” ma sens w obecnych czasach?

Mimo ponownego wzrostu liczby zachorowań temat pandemii staje się passé. W moim przekonaniu wynika to z wielu kwestii. Nikt nie dyskutuje z faktem, że kraje, które początkowo potraktowały koronawirusa jak nierealny byt ze Wschodu, z natury rzeczy odbierany z tendencją do przesady, w zderzeniu z jego późniejszą realnością ucierpiały w stopniu najbardziej dotkliwym. Dla wszystkich jest oczywiste, do jakiego stopnia epidemia obnażyła wszelkie słabości systemu ochrony zdrowia. Podstawy wiedzy epidemiologicznej polegające na izolacji zakażonych i stosowaniu środków ochrony indywidualnej są powszechnie znane, ale nie przekłada się to na działania racjonalne. Jeszcze w okresie poprzedniej fali pandemii w czasie niezbędnej wyprawy do sklepu spotkanie osoby bez maseczki i drobna uwaga na ten temat wywoływały rodzaj zażenowania. Po paru tygodniach zachowania ludzi bez maseczek przerodziły się w agresję. Teraz jest jeszcze gorzej. Wygląda na to, że wszystkich ten temat znudził. Pozostała obojętność. Nie jestem fanem nadmiernej izolacji i wyolbrzymionych obaw. Dopraszam się jedynie racjonalności w postępowaniu.

Jeśli potraktujemy noszenie maseczki jako symbol zachowań racjonalnych, to musimy jednocześnie zauważyć, że jej nienoszenie odbywa się w poczuciu całkowitej bezkarności. Wszyscy, łącznie z politykami najwyższego szczebla, już właściwie nie pamiętają, że niedawno cały świat znieruchomiał z powodu zarazy. A wiedza? No cóż, na każdej paczce papierosów jest napis o szkodliwości palenia.

Dnia 1 listopada 2021 roku światowi przywódcy wzięli udział w 26 konferencji klimatycznej ONZ w Glasgow (COP26). Od 31 października do 12 listopada zgromadzono 197 stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). W szczycie wzięły udział wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej. Jeżeli naukowcy się nie mylą, nastała godzina próby. Ludzkość znalazła się w przededniu zagłady. Czy można coś jeszcze zrobić, by jej uniknąć? Przemawiający w imieniu UE Charles Michel wraz z Ursulą von der Leyen podkreślili, że ludzkość musi zacząć działać natychmiast, by ograniczyć globalne ocieplenie. Ludzkość, czyli my wszyscy. Deklaracje niestety w wielu przypadkach rozmijają się z rzeczywistością.

Nasuwa mi się pytanie: czym się kierujemy przy dokonywaniu świadomych wyborów? Walka ze zmianą klimatu jest absolutnie niezbędna dla przyszłości Europy i świata. To już powszechna wiedza. Tak samo nikt nie miał wątpliwości, że przyjdzie kolejna fala pandemii. Czyżby szeroko pojęte tak zwane korzyści doraźne i pobudki egoistyczne zawsze miały górować nad racjonalnie pojętym zdrowiem populacyjnym?

Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej rozpoznawanych nowotworów. Pod względem zapadalności na świecie u kobiet stanowi drugi po raku piersi nowotwór złośliwy, a u mężczyzn trzeci po raku płuca i raku prostaty. Stanowi aż 10% wszystkich nowotworów złośliwych u ludzi. Powszechność rozpoznawania tego nowotworu sprawia, że wracamy do tego problemu, tym razem kompleksowo obrazując przegląd zagadnień dotyczących rozpoznania, metod leczenia i profilaktyki. Autorami niniejszego opracowania są lek. Jakub Kropieniewicz i prof. Zbigniew Lorenc ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Prof. Jacek Budzyński z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu zauważa, że brakuje „wystarczających danych i zaleceń odnośnie do metod diagnostycznych i terapeutycznych stosowanych u pacjentów z nietypową lokalizacją procesu zakrzepowego, np. w zakresie kończyn górnych, krążenia trzewnego”. Nie do końca zgadzam się z Panem Profesorem, ponieważ są to dostępne dane (sam sprawdziłem), ale niewątpliwie nie jest to problem powszechnie znany. Dlatego też bardzo dziękuję za przygotowanie artykułu „Zakrzepica żył trzewnych w codziennej praktyce” i zachęcam Państwa do jego przeczytania.

Jako początkujący nauczyciel akademicki (dawno temu) otrzymałem zadanie przygotowania seminarium dla studentów o zaburzeniach kwasowo-zasadowych. Temat wydawał mi się nudny i mało istotny. Dopiero po latach praktyki zrozumiałem rangę problemu dla właściwego prowadzenia chorych chirurgicznych. Chcąc ułatwić Państwu zgłębienie tego zagadnienia, poprosiliśmy dr. Piotra Smuszkiewicza z Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu o przygotowanie artykułu „Wybrane zagadnienia zaburzeń kwasowo-zasadowych w chirurgii”.

Prof. Dariusz Janczak wraz z zespołem z Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu przygotowali dla Państwa przeglądowy artykuł o krwawieniach do przewodu pokarmowego. Wydaje się, że podstawą triażu chorych z krwawieniem do przewodu pokarmowego jest określenie podstawowych objawów hemodynamicznych: tętna i ciśnienia krwi. Znane są liczne ograniczenia radiologicznych technik zabiegowych, dodatkowo ich skuteczność jest bardzo ograniczona przy krwawieniach z żołądka (ze względu na wiele źródeł ukrwienia i rozwinięte krążenie podśluzówkowe). Ponadto trudno zgodzić się ze zdaniem autorów: „Młode osoby, bez chorób współistniejących, bez utrzymujących się objawów krwawienia, stabilne krążeniowo, z prawidłową morfologią, z dobrym dostępem do opieki ambulatoryjnej, mieszkające blisko szpitala mogą zostać wypisane bez badania endoskopowego”. Moim zdaniem zbyt wiele musi być spełnionych warunków i są one bardzo nieprecyzyjne. Czy blisko szpitala to jest 500 m, czy 5 km? Chyba jednak prościej i bezpieczniej jest przyjąć zasadę, że jeśli chory spełniał kryteria hospitalizacji z powodu krwawienia, to konsekwentnie powinien zostać poddany badaniu endoskopowemu w szpitalu.

Leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelit jest trudnym zadaniem wobec braku możliwości leczenia przyczynowego. Postępowanie operacyjne polega albo na leczeniu powikłań, albo w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego na rozległej resekcji wobec nieskuteczności leczenia zachowawczego. W wielu przypadkach istnieją możliwości opóźnienia konieczności leczenia operacyjnego. Artykuł na ten temat pt. „Postępy w leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit – leki biologiczne” przygotował dla Państwa zespół ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie i 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SPZOZ w Krakowie.

W ramach cyklu „Przypadek kliniczny” przedstawiamy Państwu artykuł pt. „Pourazowa przepuklina przeponowa” przygotowany przez lek. Karolinę Pasztaleniec-Iglik i dr. Jacka Biercę.

Mam nadzieję, że prezentowane artykuły okażą się interesujące i uporządkują, a może nawet wzbogacą Państwa wiedzę.

Drogie Koleżanki i Drodzy Koledzy, z okazji zbliżających się świąt Bożego Narodzenia w imieniu swoim i całego Komitetu Redakcyjnego „Chirurgii po Dyplomie” życzę Państwu wspaniałych, radosnych chwil spędzonych w gronie najbliższych oraz spokoju i wytchnienia w nadchodzącym 2022 roku. Wszystkiego najlepszego!