prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

Od 1 stycznia 2025 roku Polska przewodniczy Radzie Unii Europejskiej. Bezpie­czeństwo sprawnego funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej jest jednym z siedmiu komponentów bezpieczeństwa w ramach polskiej prezydencji. Ministerstwo Zdrowia wyznaczyło cztery priorytety: profilaktykę i promocję zdrowia, zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży, cyfrową transformację opieki zdrowotnej oraz bezpieczeństwo lekowe.

W celu poprawy funkcjonowania systemu w Polsce zaplanowano przeprowadzenie reformy polegającej m.in. na konsolidacji szpitali, dążąc do zwiększenia efektywności systemu. Ważnym elementem tych założeń jest zwiększenie wydajności opieki ambulatoryjnej i dostosowanie reformy do zmieniającej się sytuacji demograficznej. Co to oznacza dla oddziałów chirurgicznych? Część z nich, w których wykonywanie procedur oceniono poniżej oczekiwań, może zostać zlikwidowana. Oczywiście tego typu decyzje oparte będą na wieloczynnikowej analizie np. mapy potrzeb zdrowotnych na danym terenie. Niemniej należy liczyć się z możliwością zamknięcia niektórych oddziałów chirurgicznych i ze zmianą funkcji łóżek szpitalnych w następstwie przekształcenia szpitali w domy opieki społecznej dla pacjentów w wieku senioralnym.

Możemy się spodziewać wdrożenia działań prozdrowotnych, programów profilaktycznych, poprawy opieki psychiatrycznej. Jest dla mnie rzeczą zrozumiałą, że z uwagi na ograniczone zasoby finansowe, czasowe oraz kadrowe nie jest możliwe realizowanie wszystkich zadań jednocześnie.

Lek. Bartłomiej Borawski w autorskim przeglądzie piśmiennictwa przedstawia Państwu skrót opisu pierwszego przypadku implantacji wysp trzustkowych poprzez żyłę wrotną podczas przeszczepu wątroby. Przeszczep wysp trzustkowych to procedura medyczna polegająca na przeszczepieniu komórek wyspowych trzustki, które są odpowiedzialne za produkcję insuliny. Dotychczas celem przeszczepienia było przywrócenie zdolności organizmu do samodzielnego wytwarzania insuliny u chorych na cukrzycę typu 1. W niniejszym doniesieniu po przeszczepieniu wątroby z powodu raka wątrobowokomórkowego u chorego z cukrzycą typu 2 podano komórki wyspowe trzustki do żyły wrotnej, uzyskując w efekcie możliwość odstawienia insuliny. Oczywiście zarówno wątroba, jak i komórki trzustkowe pochodziły od tego samego dawcy. Przyznacie Państwo, że to ciekawa koncepcja przeszczepienia do przeszczepionego narządu.

Depozyty nowotworowe to niewielkie skupiska komórek nowotworowych pojawiające się zwykle w przypadku nowotworów jelita grubego, w otaczającej jelito tkance tłuszczowej. Obserwuje się je u mniej więcej 1/4 chorych, ale faktycznie do tej pory nie natrafiłem na dane uwzględniające ocenę depozytów jako dodatkowego czynnika prognostycznego. Lek. Borawski znalazł takie doniesienie pt. „Liczba depozytów komórek nowotworowych jako niezależny czynnik prognostyczny w raku jelita grubego – populacyjne badanie kohortowe”.

Tytuł kolejnego streszczenia to „Flebotomia hipowolemiczna podczas resekcji wątroby jako skuteczna strategia zmniejszenia utraty krwi w czasie operacji wątroby”. Filozofia opisanej procedury nawiązuje do stosowanej od wielu lat metody odzyskiwania krwi z pola operacyjnego, znanej również jako autotransfuzja. Jest to proces, w którym krew utracona przez pacjenta podczas operacji jest zbierana i ponownie mu podawana. Nie wszystkie przypadki kwalifikują się do zastosowania autotransfuzji. Innym problemem jest używanie odpowiednich filtrów. Myślę, że przedstawiona w artykule metoda wymaga dalszych badań.

Od lat wiemy, że rękawowa resekcja żołądka może być skuteczną metodą leczenia cukrzycy typu 2 u osób z otyłością. Inne zabiegi są obecnie wykonywane bardzo rzadko. Niezależnie od tej – mam nadzieję powszechnej – wiedzy wprowadzenie nowego modelu kalkulatora prognostycznego przewidującego remisję cukrzycy przed zabiegami i po operacjach z zakresu chirurgii metabolicznej opracowanego przez naukowców z Mayo Clinic wydaje się pożądane.

Przeszczep skóry, czyli zabieg polegający na przeniesieniu fragmentu skóry z jednego miejsca na ciele pacjenta (graft) do innego miejsca, gdzie skóra może być uszkodzona lub zniszczona, to rodzaj procedury, która przy odpowiednim doświadczeniu może zostać przeprowadzona na każdym oddziale chirurgicznym. Aby uniknąć niepowodzeń, należy przestrzegać stosunkowo prostych zasad. Zachęcam szczególnie szkolących się chirurgów do przeczytania bogato ilustrowanego artykułu „Chirurgia rekonstrukcyjna – przeszczep skóry pełnej grubości”, którego autorami są lek. Dominik A. Walczak i dr Jakub Opyrchał z Oddziału w Gliwicach Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego.

Chorzy z objawami refluksu żołądkowego stanowią dużą grupę pacjentów zgłaszających się do przychodni chirurgicznych. Są oni leczeni z różnym powodzeniem inhibitorami pompy protonowej. Przy nasilonych objawach refluksu, biorąc przy tym pod uwagę również wynik badania endoskopowego, są kierowani na oddziały chirurgiczne. Jak powinna wyglądać kwalifikacja do operacji antyrefluksowej? W której grupie chorych możemy liczyć na większą skuteczność? Jak indywidualnie dobrać metodę leczenia? Na te wszystkie pytania znajdą Państwo odpowiedzi w artykule „Zastosowanie metod laparoskopowych w leczeniu przepuklin rozworu przełykowego” dr. Wojciecha Hapa ze Szpitala św. Łukasza w Bolesławcu i dr Katarzyny Hap z Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

Kolejne opracowanie zawarte w niniejszym wydaniu „Chirurgii po Dyplomie” przygotowali prof. Andrzej Modrzejewski i lek. Krzysztof Kowalik na temat leczenia ran zakażonych oraz zagrożonych infekcją na podstawie wytycznych Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran oraz własnych doświadczeń.

W dziale ciekawych przypadków chirurgicznych znalazł się artykuł poświęcony rzadkiej przyczynie krwawienia do jamy otrzewnej – izolowanej plamicy śledziony. Przypadek ten opisał zespół z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.

Na koniec w dziale prawnym niezwykle istotny dylemat: gdzie przebiega i czy w ogóle istnieje granica między prezentem wręczonym przez pacjenta lekarzowi będącym zwykłym wyrazem wdzięczności a łapówką? Na to pytanie stara się odpowiedzieć adwokat Jakub Żaczek z kancelarii dr. hab. n. praw. Radosława Tymińskiego.

Wierzę, że prezentowane artykuły zainteresują Państwa i przyczynią się do uporządkowania lub poszerzenia Państwa wiedzy.

Życzę przyjemnej lektury!