Temat numeru
Postępowanie okołooperacyjne u pacjentów z zaburzeniami motoryki żołądka
dr hab. n. med. Maciej Michalik, prof. UMK
- Epidemiologia, etiologia i objawy gastroparezy, choroby refluksowej przełyku, przepukliny rozworu przełykowego przepony oraz zespołu przeżuwania
- Wskazania i przeciwwskazania do leczenia chirurgicznego
Zaburzenia czynnościowe żołądka i dwunastnicy są rozpoznawane coraz częściej. W aspekcie chirurgicznym główną rolę odgrywają cztery zaburzenia:
- gastropareza
- choroba refluksowa przełyku
- przepuklina rozworu przełykowego przepony
- zespół przeżuwania (zespół ruminacji).
Gastropareza
Gastropareza (GP – gastroparesis) to choroba o charakterze przewlekłym, często występująca jako powikłanie w okresie okołooperacyjnym. Zaburzenie to polega na bardzo opóźnionym przejściu zawartości żołądka do dwunastnicy mimo braku przyczyn organicznych, zwężenia w obrębie odźwiernika. Dokładna etiologia GP jest nieznana. GP znacząco obniża jakość życia (QoL – quality of life) oraz sama jest powikłaniem operacyjnym i może stać się przyczyną innych powikłań, takich jak: zachłystowe zapalenie płuc, przedłużona hospitalizacja pooperacyjna wynikająca z bólu w obszarze nadbrzusza czy zaburzenia perystaltyki pozostałych odcinków przewodu pokarmowego. GP jest także przyczyną opóźnienia włączenia żywienia doustnego. Wyniki leczenia są wątpliwe – z terapii zadowolonych jest mniej niż 20% pacjentów.
Ogólna, standaryzowana zapadalność na GP wynosi w Stanach Zjednoczonych 267,7/100 000 mieszkańców (od 264,8/100 000 do 270,7/100 000). Częstość występowania GP rzeczywistej, czyli potwierdzonej badaniem scyntygraficznym opróżniania żołądkowego przy utrzymywaniu się objawów klinicznych dłużej niż 3 miesiące, wynosi 21,5/100 000 mieszkańców (od 20,6/100 000 do 22,4/100 000).
Problem u pacjentów z rozpoznaną GP stanowi wielochorobowość, która samoistnie zwiększa ryzyko operacji (CCI [Charlson comorbidity index] 4,2). Najczęstszymi chorobami współistniejącymi z GP są: przewlekła choroba płuc (46,4%), cukrzyca (37,3%; cu...
Znacznej zmianie uległo występowanie GP w okresie pooperacyjnym. Wynika to głównie z zaprzestania wykonywania czy też z minimalizacji liczby operacji resekcyjnych z antrektomią włącznie w leczeniu choroby wrzodowej oraz z redukcji częstości występowania raka żołądka w populacji zachodniej. Sama zmiana spektrum zabiegów oraz dominacja techniki minimalnie inwazyjnej – laparoskopowej – wpłynęły zatem na zmniejszenie częstości GP po leczeniu operacyjnym. Najczęściej wyróżnia się cztery typy GP: cukrzycową, pooperacyjną, poinfekcyjną i idiopatyczną.
