W leczeniu chirurgicznym wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (UC – ulcerative colitis) metodą z wyboru jest proktokolektomia z wytworzeniem zbiornika jelitowego. W pracy opisano wskazania do wykonania takiej operacji i wyniki badań nad zastosowaniem technik mało inwazyjnych. Podsumowano również dotychczasowe doświadczenie Kliniki Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii CSK MSW w Warszawie w zakresie operacji wykonywanych u pacjentów z UC.

Wprowadzenie

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (UC) jest przewlekłą chorobą zapalną o nieznanej etiologii powodującą zapalenie błony śluzowej odbytnicy i szerzącą się przez ciągłość na kolejne odcinki jelita grubego.¹ Wraz z chorobą Leśniowskiego-Crohna, która w przeciwieństwie do UC może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego, UC wchodzi w skład nieswoistych zapaleń jelit (IBD – inflammatory bowel disease). Zapadalność na UC w Europie wykazuje tendencję wzrostową i obecnie wynosi 8,2:100 tys. osób na rok, lecz jest dwukrotnie wyższa na zachodzie niż na wschodzie kontynentu, co sugeruje wpływ geograficznych różnic w stylu życia i poziomie rozwoju na ryzyko zachorowania na UC.² Schorzenie to dotyczy głównie młodych ludzi w wieku 20-40 lat.

Zachorowanie na IBD jest prawdopodobnie skutkiem nadmiernej odpowiedzi immunologicznej na antygeny bakteryjne u osób predysponowanych genetycznie. Patogeneza UC nie została do końca wyjaśniona, podejrzewa się jednak, że wpływ na rozwój choroby mają czynniki genetyczne, środowiskowe, immunologiczne i flora jelitowa.³ Uszkodzenie bariery nabłonkowej w jelicie powoduje zwiększenie przepuszczalności dla antygenów flory jelitowej, co zaburza regulację układu odpornościowego i prowadzi do aktywacji odpowiedzi immunologicznej na tolerowane w normalnej sytuacji antygeny.^4-5

Najczęstszym objawem UC jest biegunka śluzowa połączona z krwawieniem z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Pacjenci zgłaszają też naglące parcie na stolec, skurczowe bóle brzucha, które mogą ustępować po wypróżnieniu, a także objawy ogólne, takie jak złe samopoczucie, utrata masy ciała i gorączka.⁶ Rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu i obrazu klinicznego w połączeniu z typowym obrazem endoskopowym i histologicznym.¹ Rozległość zmian wpływa na wybór metody leczenia, dlatego aktualne wytyczne European Crohn's and Colitis Organization (ECCO) proponują ocenę endoskopową zmian według klasyfikacji montrealskiej.⁷ Pobranie wycinków podczas badania endoskopowego oraz obraz kliniczny umożliwiają stwierdzenie w badaniu histopatologicznym cech UC – nacieku plazmocytowego w okolicy dna krypt i rozlanego zaburzenia architektoniki błony śluzowej. Przebieg choroby charakteryzuje się okresami rzutów i remisji, których ciężkość określa się, wykorzystując w codziennej praktyce kryteria Truelove’a i Wittsa uwzględniające nasilenie krwistej biegunki, stężenie hemoglobiny, parametry zapalne oraz objawy ogólne, takie jak częstość tętna i gorączka.⁸