Charakterystyczne objawy
Wrodzony obrzęk naczynioruchowy u dzieci i dorosłych
Dr n. med. Izabela Roszko-Kirpsza
Prof. dr hab. med. Elżbieta Maciorkowska
Wrodzony obrzęk naczynioruchowy (HAE) jest rzadkim, ale potencjalnie zagrażającym życiu schorzeniem. Aktualnie wyróżnia się trzy typy. Typ I i II HAE obejmuje mutacje genu inhibitora C1 (SERPING1), kodującego białko C1 inhibitor, natomiast typ III HAE obejmuje mutacje genu F12, kodującego XII czynnik krzepnięcia. Łączy je wspólny końcowy szlak prowadzący do zwiększonego powstawania bradykininy. Najczęściej zajętymi narządami są: skóra, górne drogi oddechowe i przewód pokarmowy. Skuteczne leczenie HAE powinno zawierać plan leczenia ostrych epizodów obrzęku, jak również profilaktykę krótkoterminową (przedzabiegową) oraz długoterminową. Leczenie obejmuje terapię inhibitorem esterazy C1, jak również modulatorami układu kontaktu (ekallantyd i ikatybant).
Obrzęk naczynioruchowy jest chorobą skóry i błon śluzowych charakteryzującą się obecnością ograniczonych obrzęków niezapalnych.[1] Wrodzony obrzęk naczynioruchowy (hereditary angioedema – HAE) wyodrębnił William Osler w 1888 roku,[2] natomiast dopiero w 1963 roku Donaldson i Evans wykazali, że u podłoża tego schorzenia leży biochemiczny defekt składowej inhibitora C1 dopełniacza.[3] Dwa lata później Rosen opisał drugi typ HAE, w którym stężenie białka inhibitora C1 (C1-INH) jest prawidłowe, ale zaburzona jest jego funkcja.[4]
Wrodzony obrzęk naczynioruchowy z niedoborem C1-INH (hereditary angioedema due to C1 inhibitor deficiency – C1-INH-HAE) jest dziedziczony w sposób autosomalny dominujący, związany jest z mutacją w obrębie genu SERPING1 (serpin peptidase inhibitor, clade G [C1 inhibitor], member 1), który znajduje się w locus 11q12-13.1 i koduje białko C1-INH (serine proteinase inhibitor). Dotychczas opisano ponad 250 mutacji tego genu.[5]
Wrodzony obrzęk naczynioruchowy z niedoborem C1-INH występuje w dwóch postaciach klinicznych – typ I i II.[6] U 20-25 proc. pacjentów z HAE typu I wywiad rodzinny jest ujemny, a schorzenie prawdopodobnie jest wynikiem spontanicznych mutacji. W tym typie (I HAE) występuje zmniejszone stężenie C1-INH i wynosi ono najczęściej 5-35 proc. wartości referencyjnej. Jest to najczęściej stwierdzany typ HAE i występuje u ok. 85 proc. pacjentów. W typie II HAE stężenie C1-INH jest prawidłowe, a nawet zwiększone, ale aktywność białka jest obniżona (15-20 proc. przypadków HAE).
Wyróżniono także typ HAE z mutacją genu XII czynnika krzepnięcia (hereditary angioedema with F12 mutation – FXII-HAE)[6] dotyczący głównie kobiet (ale nie wyłącznie),[7] który występuje najrzadziej i jest zależny od estrogenów (ciąża, hormonalna t...
