Choroby skóry okolicy podeszwowej stóp stanowią istotny i stosunkowo częsty problem pacjentów zgłaszających się do dermatologa. Zmiany te stają się szczególnie widoczne dla innych w okresie letnim i należą do wstydliwych dolegliwości, które mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie oraz obniżać jakość życia pacjenta¹.

Stopa charakteryzuje się złożoną budową anatomiczną. Jej podstawowe elementy stanowią:

• część podeszwowa
• część boczna
• część grzbietowa
• obszar międzypalcowy
• narząd paznokciowy.

Odmienna budowa poszczególnych części stopy wpływa na zwiększoną predyspozycję do występowania określonych jednostek chorobowych w charakterystycznych dla nich okolicach, a także na ich odmienny obraz kliniczny^2,3.

Morfologia skóry podeszew stóp

Skóra podeszew stóp jest pozbawiona mieszków włosowych. Cechuje się najgrubszą warstwą naskórka w porównaniu ze skórą innych okolic ciała. Pod wpływem czynników mechanicznych o charakterze drażniącym lub z powodu niewłaściwego rozkładu sił ciężkości może dochodzić do nadmiernego rozrostu warstwy rogowej skutkującego pogrubieniem naskórka. Charakterystyczną cechą skóry podeszew stóp jest brak gruczołów łojowych, co predysponuje do nadmiernej suchości. Ponadto gęste rozmieszczenie gruczołów potowych w tej okolicy sprzyja nadpotliwości, która przyczynia się do powstania wilgotnego, ciepłego środowiska, stwarzając dogodne warunki do namnażania się drobnoustrojów. Skóra podeszew stóp jest zróżnicowana także pod względem dystrybucji podskórnej tkanki tłuszczowej, najmocniej rozbudowanej w okolicach najbardziej narażonych na ucisk podczas chodzenia – na guzach piętowych oraz w obrębie głów I i V kości śródstopia. Ochronna rola tkanki tłuszczowej przed urazami mechanicznymi jest wspierana przez bardzo gęste utkanie białek strukturalnych, takich jak keratyny^3-5.

Obraz kliniczny i diagnostyka najczęstszych dermatoz podeszew stóp

Grzybica stóp (tinea pedis)

Grzybica stóp jest przewlekłą i często występującą chorobą skóry. Czynnikiem sprawczym jest w większości przypadków Trichophyton rubrum, rzadziej Trichophyton interdigitale i Epidermophyton floccosum. Do czynników predysponujących do zakażenia należą m.in. wilgotne środowisko, nieprzewiewne obuwie, nieprzestrzeganie zasad higieny, nadmierna potliwość, podeszły wiek oraz zaburzenia krążenia w obrębie kończyn dolnych. Ze względu na obraz kliniczny wyróżnia się trzy postacie grzybicy stóp: