Zaburzenia psychosomatyczne

Zaburzenia psychosomatyczne określa się jako takie, w których znaczącą rolę odgrywają czynniki psychospołeczne. Określenie to zostało po raz pierwszy zastosowane do opisu relacji między soma a psyche. Użył go już na początku XIX w. lekarz Johann Christian August Heinroth. Liczne badania wykazały, że do rozwoju zaburzeń psychosomatycznych najczęściej prowadzą czynniki emocjonalne, które przekładają się na działanie układu endokrynnego i odpornościowego. Za regulację emocji jest odpowiedzialny układ nerwowy, a powiązania między tymi trzema układami i ich wzajemne oddziaływania tworzą podstawy (obecnie bardzo intensywnie rozwijającej się) dziedziny – neuroimmunoendokrynologii.

Ojcem psychosomatyki jest Franz Alexander, który opracował listę siedmiu podstawowych zaburzeń psychosomatycznych. Należą do nich: astma oskrzelowa, choroba wrzodowa, pierwotny gościec przewlekły, samoistne nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy, wrzodziejące zapalenie jelit oraz atopowe zapalenie skóry (AZS). Według Alexandra objawy somatyczne mogą być wyrazem braku właściwego rozładowania napięć emocjonalnych. Objawy te można rozpatrywać jako fizjologiczne wskaźniki różnorodnych stanów emocjonalnych człowieka.

Niestety, kształcenie na uczelniach medycznych nadal nie uwzględnia w sposób skuteczny tej drogi manifestacji objawów somatycznych. W praktyce klinicznej wielokrotnie pomija się udział czynników emocjonalnych w powstawaniu objawów somatycznych, co prowadzi do błędnych diagnoz oraz nietrafionych terapii. Te ostatnie skutkują wieloletnimi poszukiwaniami profesjonalnej pomocy w ramach zarówno Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), jak i prywatnego systemu opieki zdrowotnej. Powoduje to dodatkowe nadmierne obciążenie i tak już prawie niewydolnego systemu ochrony zdrowia, niezadowolenie pacjentów i ich lekarzy.

Stres, choroby psychiczne oraz aspekt społeczny u chorych na AZS

Badania koreańskie u nastolatków z AZS wykazały, że stres odczuwany przez chorych był istotnie wyższy niż w grupie kontrolnej. Ponadto odczuwanie stresu było znacząco niższe u nastolatków z AZS regularnie uprawiających aktywność fizyczną, co więcej – efekt ten był silniejszy u nastolatków, u których AZS rozpoznano w ciągu ostatniego roku. Obserwacje te wskazują na istotny pozytywny wpływ, jaki wywiera regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości pacjenta i stanu jego choroby na funkcjonowanie w społeczeństwie.