Dermatologia interdyscyplinarnie

Zmiany skórne w otyłości

Hanna Snarska1
Natalia Joanna Machoń1
prof. dr hab. n. med. Agnieszka Owczarczyk-Saczonek2

1Studenckie Koło Naukowe Dermatologiczno-Wenerologiczne Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

2Klinika i Katedra Dermatologii, Chorób Przenoszonych Drogą Płciową i Immunologii Klinicznej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Agnieszka Owczarczyk-Saczonek

Klinika Dermatologii, Chorób Przenoszonych Drogą Płciową i Immunologii Klinicznej

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

al. Wojska Polskiego 30, 10-229 Olsztyn

  • Otyłość – epidemia naszych czasów
  • Najczęstsze zmiany skórne u chorych z otyłością
  • Wpływ zwiększonej masy ciała na występowanie chorób różnych układów i narządów, związanych z objawami skórnymi

Otyłość stanowi coraz powszechniejszy problem populacyjny. Ma ona istotny wpływ na pogorszenie funkcjonowania całego organizmu, co wynika m.in. z występujących zaburzeń metabolicznych, sercowo-naczyniowych czy endokrynologicznych. Nieprawidłowości w tym zakresie objawiają się również w postaci zmian skórnych. Najczęstszymi jednostkami klinicznymi u otyłych pacjentów są: rogowacenie ciemne, rozstępy, hiperkeratoza podeszwowa oraz włókniaki miękkie. Ponadto choroba otyłościowa wiąże się ze słabym gojeniem się ran, zwiększonym ryzykiem kancerogenezy i rozwoju dermatoz zapalnych.

Definicje otyłości

Zgodnie z definicją WHO (World Health Organization) otyłość to nadmierne lub nieprawidłowe nagromadzenie tkanki tłuszczowej, powodujące pogorszenie stanu zdrowia. Przebieg choroby jest przewlekły, bez tendencji do samoistnego ustępowania, natomiast z tendencją do nawrotów. Etiologia jest złożona, jednak główny czynnik sprawczy stanowi długotrwały dodatni bilans energetyczny, który prowadzi do magazynowania nadmiaru energii w tkance tłuszczowej.

Głównym kryterium służącym do diagnozowania otyłości jest wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index). Obecnie posługujemy się podziałem opartym na tym parametrze, zaproponowanym przez WHO w 1998 r. oraz przez AACE (American Association of Clinical Endocrinologists) i ACE (American College of Endocrinology) w 2016 r. Zgodnie z tym rozpoznajemy:

  • nadwagę, gdy BMI = 25-29,9 kg/m2
  • otyłość I stopnia, gdy BMI = 30-34,9 kg/m2
  • otyłość II stopnia, gdy BMI = 35-39,9 kg/m2
  • otyłość III stopnia, gdy BMI ≥40 kg/m2.

Kryterium określającym zaawansowanie choroby jest pomiar obwodu talii. Służy on do diagnozowania otyłości trzewnej u osób dorosłych z BMI w zakresie 18,5-35,0 kg/m2. Jak wskazuje IDF (International Diabetes Federation), można ją stwierdzić, gdy obwód talii u kobiet wynosi ≥80 cm, a u mężczyzn ≥94 cm.

Ponadto istotnym wskaźnikiem pozwalającym na rozpoznanie otyłości u osób dorosłych jest bioimpedancja, umożliwiająca określenie składu ciała (w tym odsetka masy tłuszczowej). Otyłość jest rozpoznawana, gdy odsetek ten wynosi powyżej 25% u mężczyzn i powyżej 35% u kobiet1.

Epidemiologia otyłości

Według GFSI (Global Food Security Index) prawie 25% polskiej populacji choruje na otyłość (BMI ≥30 kg/m2), co stanowi o 2% mniej w porównaniu z 2016 r. Wynik ten plasuje Polskę na szóstym miejscu w Europie.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wpływ otyłości na organizm i skórę

Wpływ otyłości na skórę jest znaczący i wiąże się zarówno ze zmianami fizjologicznymi, jak i działaniem czynników mechanicznych (tab. 1).

Zaburzenia związane z insulinoopornością

Rogowacenie ciemne dzieli się na kilka typów:

Uszkodzenia mechaniczne

Kolejnym częstym problemem występującym u osób otyłych są rozstępy. Układają się one prostopadle do kierunku największego naprężenia tkanek. Początkowo przyjmują kolor czerwony, [...]

Obrzęki limfatyczne

W przypadku tego rodzaju zmian charakterystyczny jest wyprysk podudzi współwystępujący z przewlekłą niewydolnością limfatyczno-żylną (tzw. wyprysk żylakowaty – stasis dermatitis, gravitational eczema). Objawia [...]

Infekcje skóry

Zakażenia skóry (ryc. 2 i 3) to częsta przypadłość osób cierpiących na otyłość ze względu na wiele czynników predysponujących do ich rozwoju. [...]

Choroby autoimmunologiczne i zapalne

U otyłych pacjentów stwierdza się m.in. wzrost stężenia interleukiny 6, uznawanej za najważniejszy czynnik inicjujący i regulujący rozmiar reakcji zapalnej. IL-6 wydzielana przez [...]

Czerniak i raki skóry

Wzrost stężenia cytokin prozapalnych, produkowanych przez makrofagi tkanki tłuszczowej, powoduje stan zapalny, który sprzyja angiogenezie. Wraz ze wzrostem tkanki tłuszczowej rośnie [...]

Problemy farmakologiczne

Otyłość może oddziaływać na farmakokinetykę, czyli sposób, w jaki organizm przyswaja, rozprowadza, metabolizuje i wydala leki. W przypadku tego schorzenia zmiany w dystrybucji tkanki tłuszczowej [...]

Do góry