Temat numeru
Przyłuszczyca – możliwości terapeutyczne
lek. Justyna Ceryn1,2
prof. dr hab. n. med. Aleksandra Lesiak1,3
- Klasyfikacja i obraz kliniczny przyłuszczycy
- Diagnostyka i różnicowanie
- Aktualne metody leczenia miejscowego i systemowego
Termin „przyłuszczyca” odnosi się do grupy rzadkich chorób zapalnych skóry o niejasnej etiologii i przewlekłym przebiegu, z okresami zaostrzeń i remisji. Leczenie jest długotrwałe i często nieefektywne. Historycznie wyodrębniano dwa główne typy schorzeń zaliczanych do tej kategorii: przyłuszczycę plackowatą oraz przyłuszczycę grudkową (wyłączoną później z omawianej grupy, w praktyce jednak często nadal rozpatrywaną w jej ramach, stąd uwzględnienie w niniejszym artykule).
Podział kliniczny
Określenie „przyłuszczyca” zaproponowali po raz pierwszy Brocq i wsp. w 1902 r. Historycznie schorzenia zaliczane do tej grupy dzielono na dwa główne typy:
- przyłuszczyca plackowata
- wielkoogniskowa (LPP – large plaque parapsoriasis) – wariant poikilodermiczny i siatkowaty
- drobnoogniskowa (SPP – small plaque parapsoriasis) – przyłuszczyca palczasta
- przyłuszczyca grudkowa (PL – pityriasis lichenoides)
- postać ostra (PLEVA – pityriasis lichenoides et varioliformis acuta)
- postać przewlekła (PLC – pityriasis lichenoides chronica)
- grudkowatość limfoidalna (LyP – lymphomatoid papulosis)1.
W 1926 r. Wile i wsp. wyłączyli z grupy przyłuszczycy schorzenia zaliczane do PL2. W ujęciu „potocznym” przyjęło się jednak, że przyłuszczycę plackowatą i grupę PL rozpatruje się nadal w ramach jednej kategorii (tab. 1). LyP, historycznie zaliczana do grupy przyłuszczycy, należy do chłoniaków pierwotnie wywodzących się ze skóry i dzieli się na wiele typów klinicznych3.
Epidemiologia
Przyłuszczyca występuje w każdej szerokości geograficznej. Najczęściej stwierdza się ją u mężczyzn w średnim lub podeszłym wieku (stosunek mężczyzn do kobiet wynosi 3:1) – dotyczy to zwłaszcza SPP i LPP2,4. Często dotyka także dzieci – szczególnie PL, bez specyfiki względem wieku. Chociaż obraz kliniczny może częściowo przypominać łuszczycę, są to choroby o odmiennym podłożu i innym obrazie histopatologicznym. Przebieg przyłuszczycy jest przewlekły, z okresami zaostrzeń i remisji. LPP i jej odmiany oraz LyP są ściśle związane z okresem wstępnym chłoniaka T-komórkowego (CTCL – cutaneous T-cell lymphoma) i ziarniniaka grzybiastego (MF – mycosis fungoides). Alarmującym objawem progresji przyłuszczycy do MF jest m.in. pojawienie się świądu i zmian rumieniowo-naciekowych.
Etiopatogeneza
U podłoża choroby często leżą proliferacje komórek wchodzących w skład SALT (skin-associated lymphoid tissue; tkanka limfatyczna związana ze skórą – kluczowy element systemu odpornościowego skóry). SALT obejmuje m.in. limfocyty, keratynocyty, komó...
