Inhibitory PD-1 to przeciwciała monoklonalne blokujące receptor PD-1 na limfocytach T, prowadzące do reaktywacji odpowiedzi immunologicznej przeciwko komórkom nowotworowym¹. Mechanizm ten odgrywa kluczową rolę w immunoterapii nowotworów, wykazując skuteczność w leczeniu m.in. czerniaka, niedrobnokomórkowego raka płuca lub raka nerki. Leukocytoklastyczne zapalenie naczyń jest rzadkim działaniem niepożądanym występującym u mniej niż 1% pacjentów leczonych inhibitorami PD-1, a pojawienie się objawów skórnych może stanowić wczesną manifestację poważnego działania niepożądanego o podłożu immunologicznym. Reakcje te, jeśli nie zostaną szybko rozpoznane, mogą potencjalnie prowadzić do niewydolności wielonarządowej, a w niektórych przypadkach także do zgonu.

Opis przypadku 1

Mężczyzna 68-letni zgłosił się w lipcu 2021 r. do kliniki onkologii w celu podania pierwszej adiuwantowej dawki niwolumabu (480 mg). Cztery miesiące wcześniej pacjent przeszedł resekcję czerniaka złośliwego na skórze pleców, w stopniu zaawansowania IIc, wg klasyfikacji TNM (tumor, node, metastasis) pT4bNX. W badaniu histopatologicznym stwierdzono czerniaka guzkowego o głębokości Breslowa 6,8 mm i stopniu zaawansowania Clarka IV. Dodatkowo pacjent był obciążony nadciśnieniem tętniczym, chorobą wieńcową i cukrzycą typu 2. Przeszedł również operację pomostowania tętnic wieńcowych (CABG – coronary artery bypass grafting) w czerwcu 2012 r. Wywiad rodzinny był nieobciążony. W lipcu 2021 r. pacjenta zakwalifikowano do terapii niwolumabem – 3 dni po podaniu pierwszej dawki chory zgłosił się do kliniki dermatologii z powodu rozsianych zmian krwotocznych skóry obu podudzi oraz obrzęku szyi w postaci pakietu powiększonych węzłów chłonnych po stronie prawej (ryc. 1).

Podczas wizyty pobrano wycinek skóry do badania histopatologicznego, które potwierdziło leukocytoklastyczne zapalenie naczyń. Z uwagi na powiększone węzły chłonne szyjne pacjenta konsultowano również laryngologicznie. Wedle zaleceń przeprowadzono ...