Dermatologia onkologiczna
Skórne odczyny popromienne u pacjentów poddanych radioterapii
dr hab. n. med. i n. o zdr. Ewa Ziółkowska, prof. UK w Kaliszu1
lek. Dmytro Yefimov2
- Czynniki ryzyka występowania reakcji popromiennych dotyczących skóry
- Stopnie nasilenia skórnych odczynów popromiennych
- Profilaktyka, leczenie i monitorowanie tego typu reakcji
Radioterapia jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną nauki, co wynika m.in. ze stale rosnącej liczby zachorowań na nowotwory złośliwe. Wymaga ona wiedzy z zakresu wielu odrębnych dziedzin, takich jak onkologia, radiobiologia, fizyka oraz inżynieria biomedyczna, i ich konsolidacji w celu opracowania bezpiecznego oraz skutecznego sposobu terapii. Radioterapia obok chirurgii i chemioterapii jest jedną z uznanych metod leczenia nowotworów. Ponad 80% chorych zakwalifikowanych do napromieniania jest poddawanych teleradioterapii, która polega na zastosowaniu wiązki promieniowania znajdującej się na zewnątrz pacjenta. Konsekwencję takiego postępowania terapeutycznego stanowi działanie energii promienistej na tkanki zdrowe, znajdujące się w napromienianym obszarze. Popromienne odczyny ze strony skóry są najczęstszym skutkiem ubocznym radioterapii. W związku z tym współczesna strategia radioterapii na pierwszym miejscu nie stawia już tylko zniszczenia komórek nowotworowych, lecz przede wszystkim ochronę tkanek zdrowych. Wraz z postępem technologicznym i udoskonaleniem technik radioterapii zmniejszyło się nasilenie odczynów popromiennych. Równolegle z tymi działaniami trwają intensywne prace nad substancjami aktywnymi, które przyspieszą proces gojenia popromiennego zapalenia skóry.
Radioterapia jako metoda leczenia nowotworów złośliwych
Radioterapia jest miejscową metodą leczenia nowotworów lub łagodzenia objawów przez nie wywołanych, przy wykorzystaniu energii promieniowania jonizującego. Polega na podaniu możliwie wysokiej dawki promieniowania na obszar guza, z jednoczesną maksymalną ochroną tkanek zdrowych, przy użyciu wysoce specjalistycznej aparatury do planowania, realizacji i monitorowania terapii napromienianiem. Celem radioterapii jest zniszczenie istniejących komórek nowotworowych, zahamowanie ich rozwoju i rozprzestrzeniania (tworzenie przerzutów)1. Jednak działanie promieniowania nie ogranicza się wyłącznie do samego guza nowotworowego, ale obejmuje też otaczające tkanki zdrowe, wywołując różne objawy kliniczne w postaci odczynów popromiennych. Objawy te są spowodowane śmiercią komórki lub procesami gojenia zaczynającymi się w obrębie napromienianych tkanek, a skutki napromieniania mogą utrzymywać się kilka tygodni, miesięcy lub nawet lat po leczeniu2.
