Głównym celem leczenia cukrzycy, by zapobiec powikłaniom, jest obniżenie stężenia glukozy we krwi do wartości bliskich prawidłowym. Cel ten osiąga się poprzez leczenie farmakologiczne dostosowane do typu cukrzycy oraz wprowadzenie zdrowego sposobu odżywiania i aktywności fizycznej.

Jak prawidłowo się odżywiać?

Kaloryczność spożywanych posiłków należy ustalić indywidualnie, w zależności od masy ciała, którą osiągać należy stopniowo i w sposób trwały.

Skąd czerpać energię?

Źródła energii w posiłkach diabetyka:

Węglowodany – 45-50 proc. Zalecane są węglowodany złożone, pochodzące z pełnego ziarna zbóż i z warzyw. Pełnoziarniste pieczywo, bez dodatku słodu czy karmelu, nieprzetworzone płatki zbożowe (owsiane, jęczmienne), nieprzetworzony (tzw. brązowy) ryż, kasze (gryczana, jęczmienna, jaglana), nierozgotowane makarony z pełnoziarnistej mąki oraz surowe lub krótko gotowane warzywa są pełne cennych substancji odżywczych, których nie zawiera przetworzona żywność. Są one bogate w błonnik spowalniający wchłanianie węglowodanów. Dzięki błonnikowi stężenie glukozy we krwi wzrasta powoli i umiarkowanie.

Węglowodany w ograniczonej ilości mogą pochodzić z chudego mleka i jego przetworów – twarogu, naturalnej maślanki i naturalnych jogurtów.

Owoce, bogate źródło błonnika i witamin, są w diecie wskazane, jednak ze względu na zawartość fruktozy, cukru prostego, w ilości ograniczonej do ok. 300 gramów na dobę. Najlepiej wybierać owoce sezonowe o niskiej zawartości fruktozy – jagody, borówki, maliny, jeżyny, truskawki, czarne porzeczki oraz jabłka i niektóre cytrusy: kiwi, grejpfruty, melony. Banany, winogrona, czereśnie oraz wszystkie owoce suszone powinny być spożywane i w małych ilościach. Należy unikać soków owocowych, nawet świeżo wyciskanych, gdyż zawierają dużo fruktozy przy niewielkiej zawartości błonnika – lepiej zjeść całe jabłko, niż wypić szklankę soku jabłkowego.

Węglowodany, które należy ograniczyć, to słodzone napoje oraz wyroby cukiernicze: ciastka, cukierki, batoniki.

Jakie wybierać tłuszcze?

Około 30 proc. energii pochodzić powinno z tłuszczów, głównie roślinnych. Bardzo cenne są wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-3, obecne w oleju rzepakowym, oliwie z oliwek, rybach morskich, siemieniu lnianym i orzechach. Należy unikać spożywania widocznego tłuszczu zwierzęcego, wybierać chude mięso drobiowe lub cielęce, nie kupować podrobów: pasztetów, parówek, pasztetowych. Około 20 proc. energii pozyskiwać powinniśmy z białek, w połowie zwierzęcych, których źródłem jest chudy nabiał, ryby i chude mięsa oraz w połowie z białek roślinnych, z roślin strączkowych, zbóż, nasion i orzechów.

Jak liczyć węglowodany?

W komponowaniu posiłków zgodnie z zaleceniami zdrowego odżywienia należy się kierować zasadą, by 40 proc. objętości talerza stanowiły warzywa, najlepiej surowe, w jednej trzeciej węglowodany (chleb, kasze, ziemniaki) i w jednej trzeciej wędliny, nabiał, mięso lub ryby.

Szczegółowe liczenie ilości węglowodanów, białek i tłuszczów, w postaci tzw. wymienników, zaleca się chorym z cukrzycą typu 1, stosującym intensywną insulinoterapię w wielokrotnych wstrzyknięciach penami lub za pomocą podskórnej pompy insulinowej.

Zawsze warto uważnie czytać skład kupowanych produktów żywnościowych, unikać tych zawierających syrop glukozowo-fruktozowy, tłuszcze utwardzone (tłuszcz palmowy, roślinny, cukierniczy), glutaminian sodu i liczne substancje konserwujące.

Jak planować posiłki?

W planowaniu posiłków należy się kierować następującymi zasadami:

• Nie zjadać zbyt dużo naraz, posiłki powinny zaspokoić głód, a nie powodować uczucie pełności i przejedzenia.
• Jeść często, co ok. 2,5-3 godziny, aby nie dopuścić do dużego głodu.
• Jeść niskoprzetworzone, wysokobłonnikowe produkty o niskim (poniżej 50) indeksie glikemicznym, czyli takie, które wolniej i w mniejszym stopniu podnoszą stężenie glukozy we krwi.

U podstawy obecnie obowiązującej piramidy zdrowego stylu życia znajduje się aktywność fizyczna, bez której nie sposób zapobiegać cukrzycy i kontrolować cukrzycę już rozpoznaną.

Zalecana ilość aktywności fizycznej na tydzień wynosi 150 minut umiarkowanego lub 120 minut intensywnego wysiłku fizycznego.