prof. dr hab. n. med. Dariusz Moczulski

Gdy zabierałem się do napisania tego felietonu, 29 października 2021 r. pojawił się na stronie internetowej Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych komunikat bezpieczeństwa dotyczący stosowania w cukrzycy typu 1 jedynego zarejestrowanego w tym celu inhibitora SGLT2 – dapagliflozyny. Z tego komunikatu dowiedziałem się, że od 25 października 2021 r. dapagliflozyna w dawce 5 mg nie jest już zarejestrowana do stosowania w leczeniu pacjentów z cukrzycą typu 1 i nie należy jej podawać w tej populacji chorych. Pojawiła się tam również informacja, że zmiana wynika z decyzji firmy produkującej lek. W komunikacie wspomniano, że znanym działaniem niepożądanym dapagliflozyny u chorych na cukrzycę typu 1 jest kwasica ketonowa. Zawierał on także stwierdzenie, że przerwanie leczenia dapagliflozyną u pacjentów z cukrzycą typu 1 musi się odbyć pod kontrolą lekarza specjalizującego się w opiece diabetologicznej lub w porozumieniu z takim specjalistą i powinno zostać przeprowadzone tak szybko, jak to możliwe z klinicznego punktu widzenia, oraz że po odstawieniu tego leku zaleca się częste monitorowanie stężenia glukozy we krwi i ostrożne zwiększenie dawki insuliny. Komunikat informował również, że dapagliflozyna ma nadal rejestrację do stosowania w leczeniu cukrzycy typu 2, objawowej przewlekłej niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową oraz przewlekłej choroby nerek.

Z inhibitorami SGLT2 wiąże się duże nadzieje w zakresie leczenia wymienionych chorób, w których wykazano ich skuteczność. Wyniki badań klinicznych nad stosowaniem leków z tej grupy u chorych z cukrzycową chorobą nerek w przebiegu cukrzycy typu 2 wskazują wręcz na przełom w zapobieganiu postępowi uszkodzenia nerek po wielu latach, w których mieliśmy do dyspozycji jedynie inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę i leki z grupy antagonistów receptora dla angiotensyny II. Do tej pory tliła się pewna nadzieja, że leki te będzie można stosować również u chorych na cukrzycę typu 1 z cukrzycową chorobą nerek. Moim zdaniem pojawienie się wspomnianego komunikatu oddala w czasie perspektywę wykorzystania inhibitorów SGLT2 w zapobieganiu postępowi cukrzycowej choroby nerek u pacjentów z cukrzycą typu 1. Oczywiście zmianie nie uległy pozostałe wskazania do stosowania inhibitorów SGLT2, takie jak cukrzyca typu 2, objawowa przewlekła niewydolność serca z obniżoną frakcją wyrzutową czy przewlekła choroba nerek. W tym przypadku jednak rysuje się pewien problem natury organizacyjnej. Przy trzech różnych wskazaniach do stosowania inhibitorów SGLT2 pojawiła się możliwość zlecania tych leków u tego samego pacjenta przez lekarzy trzech różnych specjalizacji, takich jak diabetolog, kardiolog i nefrolog. Rodzi się problem, który z nich powinien koordynować tę terapię, jeżeli u tego samego chorego pojawi się więcej niż jedno wskazanie do stosowania takich leków. Obnaża to zbyt daleko posunięty podział opieki lekarskiej w Polsce na wielu specjalistów, przy braku wyraźnej koordynacji. Pozostaje nam więc szukać jak najlepszego rozwiązania wspomnianego problemu, przy czym z podobną sytuacją mieliśmy już kiedyś do czynienia w przypadku inhibitorów enzymu konwertującego angiotensynę i sartanów. Zdarzało mi się spotykać pacjentów stosujących jeden inhibitor enzymu konwertującego angiotensynę przepisany przez nefrologa, a drugi przez kardiologa, albo stosujących inhibitor enzymu konwertującego od jednego specjalisty i sartan od drugiego. Na szczęście z czasem takie sytuacje stały się dosyć rzadkie. W tej chwili pozostaje mieć nadzieję, że do podobnych problemów nie dojdzie przy stosowaniu inhibitorów SGLT2 – oby nie było tak, że diabetolog przepisze jeden z nich, kardiolog drugi, a nefrolog trzeci.

W bieżącym wydaniu „Diabetologii po Dyplomie” tematem numeru jest fetopatia cukrzycowa – polecam szczególnie lekturę artykułu poświęconego temu zagadnieniu. Zapoznanie się z nim pozwoli usystematyzować wiedzę, bez wątpienia utwierdzi także Czytelników w przekonaniu, jak ważne jest rozpoznanie i leczenie cukrzycy u ciężarnej.