prof. dr hab. n. med. Dariusz Moczulski

W W listopadzie tego roku w czasopiśmie „Diabetes Care”, wydawanym przez American Diabetes Association, ukazała się bardzo ciekawa praca dotycząca późnych powikłań cukrzycy. Pierwszym autorem tego artykułu jest Hans J Arnqvist. Jest to kolejne opracowanie grupy badawczej kierowanej przez Marię Nordwall, które analizuje wyniki długoterminowej obserwacji chorych na cukrzycę typu 1 w ramach badania Vascular Diabetic Complications in Southeast Sweden (VISS). Tym razem przedstawiono wyniki obserwacji 447 chorych trwającej 32 lata od rozpoznania cukrzycy. U każdego z nich rozpoznano cukrzycę typu 1 przed 35 r.ż. w latach 1983-1987. Przeanalizowano, jak wyniki badań hemoglobiny glikowanej (HbA_1c) podczas całej obserwacji korelują z wystąpieniem retinopatii i cukrzycowej choroby nerek. U każdego chorego obliczono długoterminową średnią ważoną z dostępnych wartości HbA_1c (wHbA_1c) z całego okresu obserwacji od rozpoznania cukrzycy typu 1. W zależności od wHbA_1c chorych podzielono na 5 następujących kategorii: <6,7%, 6,8-7,6%, 7,7-8,6%, 8,7-9,5%, >9,5%. W każdej z tych kategorii analizowano występowanie retinopatii i cukrzycowej choroby nerek. Po 32 latach 9% chorych nie miało retinopatii, 64% miało retinopatię cukrzycową nieproliferacyjną, a 27% retinopatię proliferacyjną. Wśród obserwowanych osób u 83% stwierdzono prawidłowe wydalanie albuminy z moczem, u 9% zwiększone wydalanie albuminy z moczem w stadium A2, a u 8% zwiększone wydalanie albuminy z moczem w stadium A3.

Najniższa wartość wHbA_1c, przy której obserwowano wystąpienie retinopatii proliferacyjnej, wynosiła 7,3%, a najniższa wartość wHbA_1c, przy której obserwowano wystąpienie zwiększonego wydalania albuminy z moczem w stadium A3, wynosiła 8,1%. Częstość występowania zarówno retinopatii proliferacyjnej, jak i zwiększonego wydalania albuminy z moczem w stadium A3 zwiększała się wraz ze wzrostem wHbA_1c. Wśród najwyższej kategorii (wHbA_1c >9,5%) częstość występowania retinopatii proliferacyjnej wynosiła 74%, a zwiększonego wydalania albuminy z moczem w stadium A3 44%. W porównaniu z poprzednią analizą po 20-24 latach trwania cukrzycy typu 1 częstość występowania retinopatii proliferacyjnej wzrosła z 14% do 27%, a zwiększonego wydalania albuminy z moczem w stadium A3 z 4% do 8%.

Wyniki tego badania są kolejnym bardzo silnym dowodem na to, że średnia ważona wartość HbA_1c, uzyskana z wyników pomiarów HbA_1c od chwili rozpoznania cukrzycy typu 1, jest dobrym wskaźnikiem ryzyka wystąpienia retinopatii proliferacyjnej i cukrzycowej choroby nerek. Badanie to pokazuje, że chorobowość tych powikłań nadal wzrasta, nawet po 32 latach trwania cukrzycy typu 1, lecz odpowiednie wyrównanie glikemii istotnie zmniejsza ryzyko ich wystąpienia. Szczególnie obiecujące są wyniki dla cukrzycowej choroby nerek. Biorąc pod uwagę fakt, że po 32 latach obserwacji aż u 83% chorych nadal nie stwierdzono zwiększonego wydalania albuminy z moczem i że najniższa wartość wHbA_1c, przy której obserwowano wystąpienie zwiększonego wydalania albuminy z moczem w stadium A3, wynosiła 8,1%, można stwierdzić, że coraz bardziej realna staje się perspektywa całkowitego wyeliminowania cukrzycowej choroby nerek u chorych na cukrzycę typu 1.

W tym numerze „Diabetologii po Dyplomie” polecam zwłaszcza artykuł „Powikłania okulistyczne w cukrzycy – na co lekarz POZ powinien zwrócić uwagę?”. Przedstawiona została w nim w uporządkowany sposób podstawowa wiedza na temat profilaktyki, rozpoznania i leczenia powikłań ocznych, jaką każdy lekarz zajmujący się chorymi na cukrzycę powinien mieć.