prof. dr hab. n. med. Dariusz Moczulski

Na początku 2025 r. w renomowanym czasopiśmie „Journal of the American Medical Association” ukazał się artykuł autorstwa Doortje Rademaker, w którym opisano ciekawe badanie dotyczące leczenia cukrzycy w czasie ciąży. Celem tego badania była odpowiedź na pytanie, czy alternatywne leczenie cukrzycy w czasie ciąży metforminą i dodatkowo glibenklamidem spełnia kryteria równoważności w porównaniu z leczeniem insuliną w zapobieganiu nadmiernemu wzrostowi płodu.

Do badania włączono 820 kobiet z cukrzycą będących między 16 a 34 tygodniem ciąży z 25 ośrodków holenderskich, u których stwierdzono niewystarczające wyrównanie glikemii po 2 tygodniach stosowania diety. Za nieprawidłowe wyrównanie glikemii uznano wartości powyżej 95 mg/dl na czczo, powyżej 140 mg/dl po 1 h od spożycia posiłku lub powyżej 120 mg/dl po 2 h od spożycia posiłku. 409 kobietom podawano metforminę w dawce 1 × 500 mg, zwiększając dawkę co 3 dni do 2 × 1000 mg lub do najwyższej tolerowanej dawki. Pozostałe 411 kobiet przyjmowało insulinę. W grupie leczonej metforminą zalecono dodatkowo podanie glibenklamidu w dawce 3 × 2,5 mg z możliwością zwiększenia dawki do 3 × 5 mg, gdyby nie uzyskano zalecanych stężeń glukozy we krwi jedynie za pomocą metforminy. Gdy nie osiągano zaleconych stężeń glukozy we krwi przy użyciu metforminy i glibenklamidu, to pozostawiano w leczeniu metforminę, lecz odstawiano glibenklamid i włączano do leczenia insulinę.

Porównano, ile kobiet w zależności od zastosowanej terapii urodziło dziecko za duże w stosunku do wieku ciążowego, co zdefiniowano jako masę urodzeniową dziecka powyżej 90 percentyla odpowiedniego dla wieku ciążowego i płci dziecka. W grupie leczonej lekami doustnymi u 79% udało się osiągnąć zamierzone wartości glikemii bez dodatkowego użycia insuliny.

W grupie leczonej metforminą 23,9% noworodków było za dużych w stosunku do wieku ciążowego w porównaniu z 19,9% w grupie leczonej insuliną. Wyniki tych badań pokazały, że leczenie cukrzycy w czasie ciąży metforminą nie spełnia kryteriów równoważności w porównaniu z leczeniem insuliną. Leczenie insuliną okazało się bardziej skuteczne w zapobieganiu nadmiernemu wzrostowi płodu w czasie ciąży niż leczenie metforminą. U kobiet stosujących metforminę częściej występowało niedocukrzenie niż u kobiet leczonych insuliną. Nie obserwowano natomiast różnic pomiędzy tymi grupami w zakresie innych drugorzędowych punktów końcowych, takich jak: cięcie cesarskie, nadciśnienie wywołane ciążą, stan przedrzucawkowy, przyrost masy ciała matki, poród przedwczesny, uraz porodowy, hipoglikemia noworodków, hiperbilirubinemia noworodków i przyjęcie na oddział intensywnej terapii noworodków.

Wyniki tego badania potwierdzają zasadność dotychczasowych zaleceń, aby insulina była pierwszą opcją w leczeniu cukrzycy w czasie ciąży.

W tym numerze „Diabetologii po Dyplomie” polecam artykuł „Udar niedokrwienny mózgu u chorego na cukrzycę”. Systematyzuje on wiedzę na temat udaru mózgu oraz wskazuje na pewne odrębności występujące u chorych na cukrzycę.