prof. dr hab. n. med. Dariusz Moczulski

W W lipcu 2025 r. w czasopiśmie „Diabetes Care” ukazał się raport American Diabetes Association (ADA) dotyczący stłuszczeniowej choroby wątroby związanej z zaburzeniami metabolicznymi (MASLD) u chorych na cukrzycę. Zwrócono w nim uwagę na potrzebę prowadzenia badań przesiewowych wśród chorych na cukrzycę, po to by zidentyfikować osoby obciążone zwiększonym ryzykiem postępu MASLD. Podkreślono, że problem MASLD był do tej pory pomijany w porównaniu z innymi powikłaniami cukrzycy.

MASLD występuje u co najmniej 70% osób z cukrzycą typu 2 w Stanach Zjednoczonych. U części chorych istnieje zwiększone ryzyko progresji do stłuszczeniowego zapalenia wątroby związanego z zaburzeniami metabolicznymi (MASH), co z kolei podnosi ryzyko wystąpienia marskości wątroby, raka wątrobowokomórkowego (HCC) oraz ogólnej śmiertelności.

W raporcie podkreślono, że istnieje potrzeba zwiększenia świadomości wśród lekarzy na temat MASLD. Zalecono przeprowadzanie w populacji chorych z cukrzycą typu 2 testów nieinwazyjnych w celu rozpoznania osób obciążonych wysokim ryzykiem postępu choroby. Pierwszy zalecany test polega na ustaleniu wskaźnika włóknienia wątroby (FIB-4), który wylicza się na podstawie wieku chorego, liczby płytek krwi oraz aktywności aminotransferazy alaninowej (AlAT) i asparaginianowej (AspAT) za pomocą dostępnego na stronie internetowej kalkulatora. Wskaźnik FIB-4 <1,3 pkt wyklucza z dużym prawdopodobieństwem zaawansowane włóknienie wątroby, natomiast FIB-4 >2,67 pkt wskazuje na wysokie ryzyko zaawansowanego włóknienia wątroby i wymaga skierowania chorego do gastroenterologa/hepatologa. Kolejnym zalecanym testem nieinwazyjnym jest elastografia wątroby (VCTE). Jeżeli podczas tego badania zostanie uzyskana wartość pomiaru sztywności wątroby (LSM) <8,0 kPa, wyklucza to zaawansowane włóknienie wątroby, natomiast przy wartości LSM ≥8,0 kPa zaleca się skierowanie chorego do gastroenterologa/hepatologa.

Krytycznie odniesiono się do powszechnego badania ultrasonograficznego wątroby jako metody rozpoznawania MASLD. Rozpoznanie zależy od osoby wykonującej badanie. USG nie jest na tyle czułe, aby pozwoliło wykryć łagodne formy MASLD. Biorąc pod uwagę, że stłuszczeniowa choroba wątroby związana z zaburzeniami metabolicznymi występuje często u chorych na cukrzycę typu 2, zalecono rozpoczęcie diagnostyki w tym kierunku od testów nieinwazyjnych takich jak FIB-4 i elastografia wątroby.

W raporcie podkreślono konieczność zapobiegania postępowi MASLD poprzez zdrowy styl życia, odpowiednie leczenie cukrzycy typu 2 oraz terapię otyłości. Zwrócono szczególną uwagę na leki z grupy agonistów receptora glukagonopodobnego peptydu typu 1 (GLP-1) oraz agonistów receptorów glukozozależnego polipeptydu insulinotropowego (GIP)/GLP-1. Zapoznanie się z tym raportem ułatwia zrozumienie problemu MASLD u chorych na cukrzycę.

W niniejszym numerze „Diabetologii po Dyplomie” polecam artykuł „Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u osób z cukrzycą”. Wskazuje on na potrzebę indywidualizacji prewencji i leczenia chorób sercowo-naczyniowych.