Z retrospektywnego badania kohortowego, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie „Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica”, wynika, że pooperacyjnych powikłań leczenia laparoskopowego w przypadku podejrzenia endometriozy nie można przewidywać na podstawie przedoperacyjnej charakterystyki pacjentek ani określenia stopnia zaawansowania choroby w ocenie chirurgicznej. Stwierdzono jednak, że czynnikami pozwalającymi przewidywać powikłania w okresie okołooperacyjnym były: uwolnienie zrostów, uwolnienie moczowodu oraz większa łączna liczba wykonanych zabiegów.

Główna autorka badania dr Nisse Clark, specjalistka w dziedzinie minimalnie inwazyjnej chirurgii ginekologicznej, która na co dzień pracuje w Massachusetts General Hospital w Bostonie, powiedziała: „Laparoskopowe leczenie endometriozy może być bardzo różne w zależności od celów terapii u danej pacjentki, rozległości choroby oraz umiejętności chirurga. Na przykład prosty zabieg może polegać jedynie na przeglądowej ocenie w laparoskopii i biopsji otrzewnej, natomiast bardziej radykalny może obejmować wycięcie wszystkich głęboko naciekających zmian, odpowiadające cytoredukcji onkologicznej”.

Metody

Kohorta 397 kobiet została poddana leczeniu laparoskopowemu z powodu podejrzenia endometriozy w Brigham and Women’s Hospital w Bostonie w latach 2009-2016. Wskaźniki predykcyjne poważnych powikłań w okresie okołooperacyjnym oceniono, porównując charakterystykę pacjentek, u których wystąpiło dowolne poważne powikłanie w trakcie operacji lub w okresie pooperacyjnym, z kobietami, u których nie wystąpiły powikłania.

Wykonane zabiegi obejmowały: wycięcie powierzchownych zmian w przebiegu endometriozy (55,4%), wycięcie głęboko naciekających zmian w przebiegu endometriozy (38,3%), histerektomię (23,2%), resekcję torbieli jajnika (35,5%), resekcję jajowodu (18,6%), resekcję jajnika (15,1%) oraz resekcję jelita (1%). Kobiety, z których u wielu wykonano kilka spośród wymienionych procedur, były obserwowane przez 60 dni po każdej operacji, a poważne powikłanie w okresie okołooperacyjnym wystąpiło u 4,5% z nich (n = 18).

Wyniki

Wystąpienie poważnego powikłania było bardziej prawdopodobne u kobiet z zaawansowaną endometriozą (zdefiniowaną jako endometrioza w III lub IV stadium, endometrioza odbytniczo-pochwowa lub endometrioza z głębokimi zmianami naciekającymi), ale różnica ta nie była istotna statystycznie. Zaawansowaną endometriozę stwierdzono u 77,8% pacjentek z powikłaniem w porównaniu z 56,7% kobiet, u których nie wystąpiły powikłania (p = 0,077).

Uwolnienie zrostów lub moczowodu istotnie częściej wykonano wśród pacjentek z powikłaniem niż bez powikłania: 88,9% vs 52,5% w analizie dotyczącej uwolnienia zrostów (p = 0,002) oraz 61,1% vs 28,8% w analizie dotyczącej uwolnienia moczowodu (p = 0,003). Łączna liczba przeprowadzonych zabiegów również była większa u kobiet, u których wystąpiło powikłanie (4,3 w porównaniu z 3,2; p = 0,003). Wszystkie inne elementy charakterystyki zabiegowej były podobne między obiema grupami.

Wnioski

„Byliśmy zaskoczeni, kiedy stwierdziliśmy, że zaawansowana osteoporoza nie wiązała się z istotnym wzrostem ryzyka powikłań. Zaobserwowaliśmy natomiast, że pewne zabiegi, takie jak uwolnienie moczowodu i uwolnienie zrostów, a także łączna liczba wykonanych zabiegów zwiększały prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań” – stwierdziła dr Clark.

Jak wynika z tego badania, te czynniki zabiegowe są zastępczymi wskaźnikami złożoności operacji, które pozwalają trafniej przewidywać występowanie powikłań niż klasyfikacja choroby. „W naszym badaniu wykazano, że zdarzenia śródoperacyjne są głównym czynnikiem, od którego zależą chirurgiczne wyniki leczenia w okresie pooperacyjnym. Można więc wywnioskować, że na powikłania najbardziej narażone są pacjentki, u których dokonuje się rozległego preparowania podczas laparoskopii. Chirurdzy powinni zatem mieć świadomość tego potencjału powikłań podczas operacji lub po zabiegu w tej grupie pacjentek”.

Doktor Clark dodała także, że można mieć nadzieję, że dalsze osiągnięcia w zakresie radiologicznych metod obrazowania, takie jak ocena głęboko naciekających zmian za pomocą ultrasonografii miednicy, „zwiększą nasze możliwości identyfikowania zagrożonych pacjentek, które wymagają istotnego preparowania chirurgicznego, oraz związanego z tym ryzyka”.