Gładkomięśniowy guz macicy o nieokreślonym potencjale złośliwości – diagnostyka i postępowanie

lek. Joanna Wojciula1
dr hab. n. med. Bożena Jarosz2
dr hab. n. med. Andrzej Nowakowski, prof. Instytutu1,3

1Zakład Profilaktyki Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

2Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

3Oddział Położniczo-Ginekologiczny, Mazowiecki Szpital Wojewódzki im. św. Jana Pawła II w Siedlcach

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Andrzej Nowakowski, prof. Instytutu

Zakład Profilaktyki Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii

im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy

ul. Wilhelma Konrada Roentgena 5, 02-781 Warszawa

e-mail: andrzejmnowakowski@poczta.onet.pl

  • Gładkomięśniowy guz o nieokreślonym potencjale złośliwości (STUMP) zlokalizowany w macicy to rzadkość w onkologii ginekologicznej – przegląd piśmiennictwa
  • Różnicowanie STUMP z innymi guzami macicy – podobieństwa i różnice w badaniach obrazowych oraz pod względem cech histopatologicznych
  • Propozycja algorytmu postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u pacjentek z podejrzeniem/rozpoznaniem STUMP zarówno w przypadku pierwotnego guza, jak i ewentualnego nawrotu choroby

Gładkomięśniowe guzy macicy o nieokreślonym potencjale złośliwości (STUMP – smooth muscle tumours of uncertain malignant potential) definiowane są jako guzy, w których przypadku ryzyko nawrotu i przerzutów jest niepewne. Termin ten odnosi się zatem do kategorii diagnostycznej. STUMP obejmuje prawdziwe graniczne guzy mięśni gładkich macicy, które są biologicznie pośrednie między mięśniakiem gładkokomórkowym a mięśniakomięsakiem gładkokomórkowym. Do tej grupy bywają też zaliczane guzy o histologicznych cechach: mięśniaków aktywnych mitotycznie, mięśniaków bogatokomórkowych, atypowych mięśniaków gładkokomórkowych, a także mięśniakomięsaków gładkokomórkowych, w których przypadku nie można ustalić jednoznacznego rozpoznania na podstawie aktualnych kryteriów diagnostycznych. Trudności w postawieniu niebudzącej wątpliwości diagnozy histopatologicznej wynikają z braku wystandaryzowanych kryteriów, które w sposób ostateczny definiowałyby przebieg kliniczny. Te utrudnienia diagnostyczne w przypadku STUMP niosą za sobą ryzyko różnych konsekwencji klinicznych. Z jednej strony nadrozpoznawalność może mieć niekorzystne następstwa dla zdrowia prokreacyjnego ze względu na wdrażanie ostatecznego, radykalnego leczenia chirurgicznego. Z drugiej strony błędna klasyfikacja STUMP jako mięśniaków może zmniejszać szansę pacjentek na wyleczenie w przypadku postępowania oszczędzającego macicę i braku nadzoru pooperacyjnego. Trudności te wynikają głównie z ograniczonego doświadczenia w opiece nad pacjentkami ze STUMP w związku z rzadkim występowaniem tego guza.

Epidemiologia

STUMP stanowią jedną z najrzadziej występujących grup mezenchymalnych nowotworów wywodzących się z miocytów macicy. Uzyskanie dokładnych danych epidemiologicznych utrudnia brak obowiązujących jednoznacznych kryteriów diagnostycznych. Publikacje na...

Patofizjologia – zarys

Prawidłowa tkanka miometrium zawiera komórki macierzyste odpowiedzialne za jej własną proliferację i odnawianie w ramach regulowanych procesów. Komórki mięśni gładkich macicy u kobiet w wieku rozrodczym przechodzą wiele cykli wzrostu i inwolucji p...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Objawy kliniczne

U pacjentek z mięśniakami gładkokomórkowymi, STUMP i mięśniakomięsakami gładkokomórkowymi występują podobne objawy kliniczne. Są to:

Diagnostyka przedoperacyjna i różnicowanie

Do tej pory nie ustalono jednoznacznie przydatnych przedoperacyjnie narzędzi diagnostycznych, cech klinicznych czy markerów biochemicznych, na podstawie których można z całą [...]

Diagnostyka histopatologiczna

World Health Organization (WHO) klasyfikuje nowotwory mezenchymalne trzonu macicy z uwzględnieniem podziału na nowotwory mięśni gładkich7 oraz nowotwory zrębu endometrium8 (ryc. [...]

Immunohistochemia

Podejmowane są próby ułatwienia histologicznej diagnostyki różnicowej złośliwych i łagodnych guzów mięśni gładkich. W licznych badaniach stosowano ocenę profilu ekspresji różnych [...]

Trudności diagnostyczne

Pooperacyjne rozpoznanie histopatologiczne STUMP jest dużym wyzwaniem dla histopatologa, stąd postuluje się celowość drugiej opinii histopatologicznej. Spośród 21 pacjentek z rozpoznaniem [...]

Leczenie guza pierwotnego

Podstawowym sposobem postępowania w przypadku STUMP jest leczenie chirurgiczne. Biorąc pod uwagę niepewny charakter nowotworu, histerektomia stanowi złoty standard dla kobiet [...]

Przebieg kliniczny i nawroty

W zależności od zastosowanej w danym badaniu definicji STUMP częstość nawrotów waha się od 8,7% do 26,7%14. W opisie serii 10 [...]

Postępowanie w nawrotach

O ile pierwotne leczenie chirurgiczne STUMP można uznać za metodę standardową, o tyle postępowanie terapeutyczne w przypadku nawrotów STUMP nie jest [...]

Ciąża po leczeniu STUMP

Niewiele jest danych dotyczących możliwości zachodzenia w ciążę i wyników położniczych u kobiet po leczeniu STUMP z zachowaniem macicy. Mała liczba [...]

Nadzór po leczeniu

Ponieważ STUMP może dawać przerzuty i późne nawroty, u kobiet po leczeniu chirurgicznym należy wykonać wyjściowo TK klatki piersiowej, brzucha i [...]

Podsumowanie

Do góry