Codziennie zdajesz egzamin z medycyny

Cukrzyca ciążowa

prof. dr hab. n. med. Ewa Wender-Ożegowska

Klinika Rozrodczości, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Ewa Wender-Ożegowska

Klinika Rozrodczości, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

ul. Polna 33, 60-535 Poznań

e-mail: ewaoz@post.pl

❶  Do kliniki przyjęto 25-letnią kobietę w 30 tygodniu pierwszej ciąży z rozpoznaniem cukrzycy ciążowej (GDM – gestational diabetes mellitus). Pacjentka nie choruje, nie była operowana, miesiączkowała regularnie. Ma 154 cm wzrostu, w I trymestrze ciąży ważyła 76 kg (wskaźnik masy ciała [BMI – body mass index] 32 kg/m2). Przed zajściem w ciążę paliła 5-7 papierosów dziennie, podaje, że obecnie spala 2-3 papierosy na dobę. W rodzinie nikt nie choruje na cukrzycę, ojciec i matka mają znaczną nadwagę, ojciec leczy się z powodu nadciśnienia tętniczego.

W I trymestrze (w 8 tygodniu ciąży [t.c.]) w badaniach laboratoryjnych stwierdzono: prawidłową morfologię krwi oraz wyniki badania ogólnego moczu w normie, ciśnienie tętnicze krwi wynosiło 110/70 mmHg, stężenie hormonu tyreotropowego (TSH – thyroid stimulating hormone) 3,8 mj.m./l, glikemia na czczo wynosiła 5,9 mmol/l (106 mg/dl). W 8 t.c. w badaniu ultrasonograficznym (USG) potwierdzono żywą ciążę, a długość ciemieniowo-siedzeniowa (CRL – crown-rump length) płodu odpowiadała wiekowi ciążowemu, zgodnie z datą ostatniej miesiączki (wymiar CRL 1,7 cm wskazywał na 8 t.c. + 1 dzień). Ciężarna zgłosiła się ponownie w 10 t.c. z powodu bóli podbrzusza. Lekarz prowadzący nie stwierdził odchyleń od normy w badaniu położniczym ani w obrazie USG (wymiar CRL 3,37 cm odpowiadał 10 t.c. + 2 dni). Zalecono pacjentce oszczędzający tryb życia i kontrolę za 4 tygodnie oraz wykonanie w 10 t.c. doustnego testu obciążenia (OGTT – oral glucose tolerance test) 75 g glukozy. Wynik lekarz prowadzący otrzymał w 14 t.c., podczas kolejnej wizyty kontrolnej: glikemia na czczo 6,3 mmol/l (113,4 mg/dl), po godzinie testu 9,8 mmol/l (176,4 mg/dl), a po 2 godz. testu 8,30 mmol/l (149,5 mg/dl). W 14 t.c. masa ciała ciężarnej wynosiła 81 kg (BMI 34 kg/m2). Przebieg ciąży w kolejnych tygodniach zgodnie z wywiadem był prawidłowy. W 27 t.c. przeprowadzono kolejny test 75 g OGTT: glikemia na czczo 6,55 mmol/l (118 mg/dl), po godzinie testu 10,9 mmol/l (196 mg/dl), po 2 godz. testu 9,9 mmol/l (179 mg/dl). Ciężarna ważyła 92 kg (przyrost masy ciała do 30 t.c. wynosił 16 kg), a biometria płodu pokazywała wykładniki nadmiernego wzrastania płodu: wymiar dwuciemieniowy głowy (BPD – biparietal diameter) – 30 t.c., obwód głowy (HC – head circumference) – 29 t.c., obwód brzucha (AC – abdominal circumference) – 29 t.c., długość kości udowej (FL – femur length) – 27 t.c. Na uwagę zasługuje przede wszystkim AC płodu odpowiadający w 27 t.c. wymiarom dla 29 t.c. Ciężarną skierowano do ośrodka referencyjnego, do którego zgłosiła się w 30 t.c.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

❶  Do kliniki przyjęto 25-letnią kobietę w 30 tygodniu pierwszej ciąży z rozpoznaniem cukrzycy ciążowej (GDM – gestational diabetes mellitus). Pacjentka nie choruje, nie była operowana, miesiączkowała regularnie. Ma 154 cm wzrostu, w I trymestrze ciąży ważyła 76 kg (wskaźnik masy ciała [BMI – body mass index] 32 kg/m2). Przed zajściem w ciążę paliła 5-7 papierosów dziennie, podaje, że obecnie spala 2-3 papierosy na dobę. W rodzinie nikt nie choruje na cukrzycę, ojciec i matka mają znaczną nadwagę, ojciec leczy się z powodu nadciśnienia tętniczego.

W I trymestrze (w 8 tygodniu ciąży [t.c.]) w badaniach laboratoryjnych stwierdzono: prawidłową morfologię krwi oraz wyniki badania ogólnego moczu w [...]

❷ Do szpitala położniczego zgłosiła się kobieta w 33 tygodniu drugiej ciąży z powodu odczuwanych bóli w podbrzuszu. W momencie przyjęcia ważyła 96 kg (przyrost masy ciała od początku ciąży 17 kg), ciśnienie tętnicze wynosiło 120/80 mmHg; w badaniu położniczym nie odnotowano odchyleń od normy poza nadmierną w stosunku do określonego wieku ciążowego, stwierdzoną klinicznie, masą płodu, a także zwiększonym napięciem macicy.

W badaniu USG zwróciły uwagę wykładniki nadmiernego wzrastania płodu: BIP 87 mm – 35 t.c. + 1 dzień (99 percentyl), HC [...]

❸  Do kliniki w trybie planowym została przyjęta 23-letnia kobieta w 37 tygodniu pierwszej ciąży z rozpoznaniem GDM, leczona insuliną, w celu opieki położniczej nad matką i płodem oraz obserwacji w kierunku porodu. Przyrost masy ciała w czasie ciąży u tej pacjentki przekroczył 11 kg. Jej przedciążowe BMI wynosiło 33,2 kg/m2. Na podstawie wywiadu rodzinnego ustalono: ojciec chorował na cukrzycę typu 2 i zespół metaboliczny, zmarł w wieku 47 lat z powodu incydentu kardiologicznego; rodzice ojca również chorowali na cukrzycę typu 2; u siostry w czasie ciąży rozpoznano GDM klasy G2; u matki nie stwierdzono chorób współistniejących.

W I trymestrze ciąży u pacjentki wykonano badanie stężenia glukozy na czczo – wynosiło ono 86 mg/dl. Kolejne oznaczenie glikemii przeprowadzono [...]

❹ U pacjentki z rozpoznaną GDM stwierdzono w 38 t.c. w badaniu USG cechy nadmiernego wzrastania płodu. Uzyskano następujące parametry biometrii płodu: BPD 96 mm >93%, HC 344 mm >77%, AC 393 mm >99%, FL 70 mm >10%, EFW (estimated fetal weight; szacunkowa masa płodu) 4386 g >99%.

Zaznacz prawidłową odpowiedź dotyczącą interpretacji wyniku badania USG u opisanej ciężarnej z cukrzycą:

❺ 25-letnia pacjentka stwierdziła opóźnienie się miesiączki i potwierdziła ciążę za pomocą testu ciążowego. W poprzedniej ciąży, zakończonej urodzeniem zdrowego dziecka, była leczona insuliną z powodu GDM. Mimo zaleceń schudnięcia po porodzie (BMI przed pierwszą ciążą wynosiło 29 kg/m2) niestety przybrała na wadze jeszcze 9 kg i rozwinęło się u niej nadciśnienie tętnicze. Do leczenia włączono losartan (antagonistę receptora angiotensyny II) w dawce 50 mg. Pacjentka nie mierzyła glikemii. Zgłosiła się do swojego ginekologa, który na podstawie badania ginekologicznego oraz wyników USG stwierdził 9 t.c. i skierował ją natychmiast do ośrodka referencyjnego.

W szpitalu potwierdzono 9 t.c., zarodek uwidoczniony w badaniu USG nie odbiegał od normy dla tego wieku ciążowego. Przy wzroście 168 [...]

❻ Jakich powikłań w przebiegu ciąży i u płodu możemy spodziewać się w przypadku opisanym w pytaniu 5?

Opisana ciężarna nie planowała ciąży, nie regulowała diety ani glikemii, dlatego ze względu na duże ryzyko wady rozwojowej u płodu, a [...]

❼ Do lekarza ginekologa zgłosiła się 35-letnia kobieta ważąca 111 kg przy wzroście 165 cm (BMI 44,4 kg/m2) w 5 tygodniu kolejnej ciąży (dodatnia próba ciążowa). W wywiadzie pacjentka podała 2 ciąże zakończone o czasie: pierwsza 14 lat temu cięciem cesarskim w 37 t.c. z powodu objawów zagrożenia życia płodu (córka, żywa, donoszona, 3800 g), druga 8 lat temu porodem samoistnym w 38 t.c. (syn, żywy, donoszony, 4100 g). W obu ciążach przeprowadzona została diagnostyka w kierunku GDM – wyniki ujemne.

W wywiadzie: cykle miesiączkowe o typie oligomenorrhea, od 2 lat terapia z powodu nadciśnienia tętniczego za pomocą inhibitora konwertazy angiotensyny. Dwa [...]

❽ Na kontrolę zgłosiła się 22-letnia kobieta w 10 tygodniu ciąży, przebiegającej do tej pory bez powikłań. W wywiadzie jedna ciąża zakończona porodem o czasie; dziecko płci męskiej urodziło się w 38 t.c. w stanie dobrym, z masą ciała wynoszącą 3980 g. Niemniej w II okresie porodu wystąpiły trudności z urodzeniem barków płodu. Krótko przed zajściem w ciążę pacjentka przechodziła grypę z wysoką gorączką.

Ciężarna ma 174 cm wzrostu, jej masa ciała przed ciążą wynosiła 65 kg. Od 2 tygodni jest bardzo osłabiona. Schudła od [...]

❾ Do lekarza ginekologa zgłosiła się 32-letnia kobieta planująca ciążę. Dwa lata temu przebyła dwa poronienia (w 9 i 11 t.c.). Pacjentka miesiączkuje co 35-40 dni, od pół roku krwawienia są skąpe, jej masa ciała wynosi 80 kg przy wzroście 163 cm. W kontrolnym badaniu stężenia glukozy wartość glikemii na czczo wyniosła 105 mg/dl, a w pomiarze po obfitym obiedzie wykonanym za pomocą glukometru ojca – 175 mg/dl (ojciec choruje na cukrzycę typu 2). Od tej pory pacjentka stara się ograniczać słodycze w diecie, ale martwi się, że mimo to jej masa ciała się nie zmniejsza. Skarży się na trądzik oraz nadmierne owłosienie wokół brodawek i na podbrzuszu. Okresowo zauważa u siebie białą wydzielinę z brodawek sutkowych.

Jakie badania diagnostyczne z krwi powinien zaproponować lekarz tej pacjentce?

❿ Do lekarza zgłosiła się 36-letnia kobieta w pierwszej ciąży. Pacjentka miesiączkuje od 13 roku życia, krwawienie występuje co 26-29 dni i trwa 4 dni. Przed ciążą ważyła 93 kg przy wzroście 170 cm (BMI 32,2 kg/m2). Wywiad chorobowy: stan po cholecystektomii, niedoczynność tarczycy (w obecnej ciąży), rozpoznany PCOS. Wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2 – chorują na nią matka i siostra. Pacjentka została objęta opieką położniczą od 6 t.c. Wówczas wykonano u niej ocenę glikemii na czczo, która wynosiła 111 mg/dl. Kolejnym etapem skriningu w kierunku zaburzeń gospodarki węglowodanowej w ciąży, który zaproponował lekarz prowadzący, był test 75 g OGTT wykonany w 26 t.c., którego wyniki były następujące: na czczo 172 mg/dl, po godzinie 265 mg/dl, po 2 godz. testu 251 mg/dl. Po uzyskaniu wyniku pacjentka została skierowana do poradni diabetologicznej dla ciężarnych, a następnie niezwłocznie hospitalizowana w ośrodku referencyjnym dla ciężarnych z cukrzycą rozpoznaną w 27 t.c.

Zaznacz czynniki ryzyka rozwoju GDM u opisanej pacjentki:

Do góry