prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Baranowski

Szanowni Państwo,

życząc Państwu wielu sukcesów w 2025 roku, chciałbym zwrócić uwagę na szczególny wymiar czasu, który jest przed nami. Będzie to niewątpliwie okres wielkich wyzwań i konieczności ustawicznego doskonalenia zawodowego ze względu na nowe technologie w medycynie (robotyka), nowe metody diagnostyczne (biologia molekularna) i nowe sposoby użytkowania danych (sztuczna inteligencja).

Tematem wiodącym niniejszego wydania „Ginekologii po Dyplomie” jest przypomnienie oraz uaktualnienie wiedzy na temat epidemiologii i terapii osteoporozy u kobiet w wieku pomenopauzalnym. Problem ten był bardzo popularny na przełomie XX/XXI wieku i ściśle powiązany z hormonalnym leczeniem objawów menopauzy. Amerykańscy autorzy tego obszernego opracowania, będący przedstawicielami różnych specjalności (w tym ginekologii), obok danych epidemiologicznych oraz opisu kryteriów diagnostycznych osteoporozy przedstawiają pełny i aktualny katalog możliwości terapeutycznych zaaprobowanych przez Food and Drug Administration. Proszę zwrócić uwagę na miejsce raloksyfenu (trochę zapomnianego leku z grupy selektywnych modulatorów receptora estrogenowego [SERM – selective estrogen-receptor modulators]) oraz mnogość leków anabolicznych, a także status i rolę preparatów stosowanych w hormonalnym leczeniu objawów menopauzy. Cennym uzupełnieniem tego artykułu jest komentarz specjalisty endokrynologa, który zalecenia amerykańskie przenosi na grunt praktyki w Polsce. Gorąco polecam!

Pozostając w nurcie leczenia farmakologicznego, zachęcam do lektury dwóch artykułów dotyczących antykoncepcji hormonalnej. Pierwsze opracowanie dotyczy istotnej nowości – hormonalnych doustnych środków antykoncepcyjnych o przedłużonym uwalnianiu. W artykule opisano profil farmakokinetyczny tej nowej wygodnej formy antykoncepcji hormonalnej oraz korzyści wynikające ze stosowania tabletek antykoncepcyjnych o przedłużonym uwalnianiu – wyjątkowo ciekawe zagadnienie! Bardzo praktyczny aspekt ma natomiast druga praca na temat skuteczności antykoncepcji hormonalnej przy jednoczesnym stosowaniu antybiotyków, leków przeciwgrzybiczych, przeciwpadaczkowych, przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych i odwrotnie – wpływu antykoncepcji hormonalnej na działanie innych leków. Artykuł godny uwagi.

Warto też zapoznać się z opracowaniem dotyczącym sfery psychicznej kobiet po stracie prenatalnej. W artykule tym nie tylko omówione zostały najbardziej typowe reakcje pacjentek, lecz także zdefiniowano czynniki determinujące nasilenie reakcji na utratę ciąży i sposób przeżywania traumy, a ponadto zawarto porady, jak wesprzeć pacjentkę po poronieniu lub utracie dziecka i jak z nią rozmawiać. Wskazówki te wydają się przydatne zarówno dla lekarzy, jak i dla personelu średniego.

Nasilone tendencje do rozwiązywania ciąży poprzez cięcie cesarskie stwarzają coraz więcej problemów związanych z odległymi powikłaniami tej operacji, m.in. w postaci defektu blizny na macicy. Autorzy opracowania, które chcę Państwu zarekomendować, omawiają zarówno przyczyny, objawy, metody diagnostyczne oraz ewentualne zagrożenia położnicze (np. ciąża w bliźnie, łożysko przodujące wrośnięte) i ginekologiczne (cały zespół zaburzeń związanych z blizną macicy po cięciu cesarskim), jak i leczenie defektu blizny. Ciekawym uzupełnieniem tego artykułu jest ilustrowany zdjęciami przebieg laparoskopowej korekty blizny macicy po cięciu cesarskim – jest to jedna z wielu modyfikacji metod naprawy tej anomalii opisanych dotychczas w literaturze. Pytanie tylko na ile skuteczna.

Bardzo praktyczną kwestię dotyczącą każdego praktykującego ginekologa czy położnika porusza artykuł na temat prawa pacjenta do wglądu do dokumentacji medycznej. Autorka opracowania klarownie przedstawia zasady prawidłowego udostępniania dokumentacji medycznej pacjentowi, jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej przez pacjenta, a także wskazuje na najczęstsze błędy popełniane przy udostępnianiu dokumentacji medycznej – dla naszego bezpieczeństwa serdecznie polecam.

Na koniec chciałbym zapowiedzieć nowy dział zatytułowany „Tajniki ultrasonografii”, który obok cyklów „Okiem radiologa” dr Magdaleny Zagrodzkiej oraz „Przypadki laparoskopowe” dr. Jacka Dońca na stałe zagości na łamach naszego czasopisma. Opiekunkami tego działu zostały dr hab. Julia Bijok i dr Małgorzata Siergiej. Autorki naprzemiennie będą prezentowały problemy/przypadki z zakresu zarówno położnictwa, jak i ginekologii. Pierwszy artykuł z tego cyklu obejmuje problem definicji, epidemiologii i etiologii nieimmunologicznego obrzęku płodu z przeglądem klasycznych metod diagnostycznych oraz omówieniem możliwości zastosowania nowoczesnych metod molekularnych.

Pozostałe opracowania zawarte w niniejszym numerze z pewnością również okażą się bardzo przydatne w codziennej praktyce. Zachęcam zatem Państwa do lektury pierwszego w 2025 roku wydania „Ginekologii po Dyplomie”.