Zespół kruchości u chorych na raka jajnika w podeszłym wieku – praktyczne wykorzystanie skali MSK-FI
lek. Tomasz Leks1
mgr Izabela Marcewicz-Jendrysik2
dr n. med. Agnieszka Koper3,4
dr n. med. Emilia Gąsiorowska5
prof. dr hab. n. med. Magdalena Dutsch-Wicherek2
prof. dr hab. n. med. Łukasz Wicherek1,6
- Zespół kruchości i wielochorobowość a kwalifikacja do leczenia onkologicznego
- Przegląd narzędzi stosowanych do oceny nasilenia zespołu kruchości
- Przydatność skali MSK-FI w predykcji powikłań u chorych w podeszłym wieku zakwalifikowanych do leczenia onkologicznego na podstawie badań klinicznych
Pacjenci w podeszłym wieku narażeni są na większe ryzyko powikłań po leczeniu systemowym. Dlatego przed rozpoczęciem leczenia należy przeprowadzić u nich całościową ocenę geriatryczną. Takie czynniki, jak ogólna wydolność i wielochorobowość, determinują jej wynik. Można dzięki tej ocenie wyselekcjonować grupy chorych w podeszłym wieku i przeprowadzić u nich radykalne leczenie skojarzone (leczenie chirurgiczne i chemioterapię), nawet u pacjentów powyżej 80 roku życia. Nie dotyczy to jednak wszystkich osób w podeszłym wieku1,2. Wiek chronologiczny nie zawsze odzwierciedla wiek biologiczny. Dlatego sam wiek nie może stanowić kryterium kwalifikacji do leczenia onkologicznego. Potrzebna jest ogólna wiedza o wydolności poszczególnych narządów oraz ich sprawności, którą trafnie opisuje definicja kruchości pacjenta (frailty). Jest to zdolność do utrzymania ogólnoustrojowej homeostazy, skompensowania negatywnych bodźców (stresorów) związanych z terapią systemową i leczeniem chirurgicznym3. Zdefiniowanie kruchości oraz opracowanie algorytmów mierzenia jej nasilenia pozwalają na standaryzację postępowania u osób w podeszłym wieku. Zespół kruchości wiąże się z charakterystycznym zmniejszeniem rezerw fizjologicznych poszczególnych układów organizmu. Maleje wówczas odporność na czynniki stresowe, rośnie zaś ryzyko wystąpienia wielu negatywnych następstw terapii onkologicznej. Do objawów zespołu kruchości zalicza się: zmniejszenie masy ciała i niedożywienie, zmniejszenie siły mięśniowej, pogorszenie tolerancji wysiłku, spowolnienie ruchowe, zaburzenia równowagi, zmniejszoną aktywność fizyczną, pogorszenie funkcji poznawczych, zwiększoną wrażliwość na działanie czynników stresogennych, ograniczenia samodzielnego i sprawnego funkcjonowania. Może on być rozpoznany u 4% do nawet 50% chorych kwalifikowanych do leczenia onkologicznego.
Ocenę nasilenia objawów zespołu kruchości można zbadać za pomocą wielu różnych narzędzi, np. Frailty Index (FI) lub Clinical Frailty Scale (CFS), spośród których najnowsza jest skala Memorial Sloan Kettering Frailty Index (MSK-FI). Służą one do oceny stopnia zaawansowania kruchości. Przykładowo w 9-punktowej skali CFS liczba punktów ≥5 wskazuje na zespół kruchości, a CFS >7 punktów oznacza ciężki zespół kruchości. Pomiar w tej skali korelował ze wskaźnikiem śmiertelności w czasie leczenia. Do 6 miesięcy po wypisie wskaźnik był większy, im wyższy był indeks kruchości4-6.