prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Baranowski

Szanowni Państwo!

Obserwowany od kilku dekad proces starzenia się społeczeństw w państwach wysoko uprzemysłowionych niesie ze sobą nie tylko konsekwencje socjologiczne, lecz także istotne zmiany w zakresie szeroko rozumianej ochrony zdrowia. Jedną ze współcześnie obserwowanych tendencji jest odkładanie realizacji planów prokreacyjnych na czwartą, a czasami piątą dekadę życia. W związku z powyższym temat wiodący niniejszego wydania „Ginekologii po Dyplomie” dotyczy poradnictwa przedkoncepcyjnego i przebiegu ciąży u kobiet po 50 roku życia, a także związanych z tym wyzwań i zagrożeń oraz realnego ryzyka powikłań około- i poporodowych w relacji do wieku. Problem ten w większej skali pojawił się wraz z rozwojem technik medycyny rozrodu, dzięki którym ciąża u kobiet w wieku 50 lat i starszych stała się osiągalna. Trudno zatem oczekiwać, aby ten trend zniknął w dającej się przewidzieć przyszłości. Polecam Państwu nie tylko sam artykuł opracowany przez amerykańskie autorki, lecz także bardzo wyważony komentarz prof. Huberta Hurasa, który analizuje ten problem z punktu widzenia praktyki w Polsce. Opracowanie warte lektury nie tylko przez położników i specjalistów z zakresu medycyny rozrodu.

Pozostając w kręgu zagadnień z zakresu medycyny rozrodu, polecam uwadze czytelników artykuł poglądowy przedstawiający w syntetycznej formie przyczyny utraty wczesnej ciąży i ryzyko ponownego poronienia w przyszłości, a także możliwości zmniejszenia ryzyka utraty ciąży w niektórych sytuacjach klinicznych poprzez profilaktyczne stosowanie kwasu acetylosalicylowego i progesteronu. Ciekawa jest także analiza planów prokreacyjnych pacjentek po doświadczeniu utraty wczesnej ciąży. Obszerny komentarz polskich autorek – lek. Agaty Sadowskiej i prof. Bożeny Leszczyńskiej-Gorzelak – jest niewątpliwie cennym uzupełnieniem tej publikacji.

Kolejnym istotnym problemem położniczym pozostaje małowodzie. W rekomendowanym przeze mnie opracowaniu znajdą Państwo duży zasób najnowszych informacji na temat małowodzia, w tym dotyczących przyczyn, możliwych powikłań oraz rekomendacji na temat rozwiązania ciąży powikłanej małowodziem. Nie tylko dla położników.

Wspomniana wyżej tendencja starzenia się społeczeństw prowadzi nieuchronnie do wzrostu liczby pacjentek z demencją. Nie jest to wprawdzie domena aktywności ginekologów, ale w krótkim doniesieniu, do którego zapoznania się gorąco Państwa zachęcam, przeanalizowano potencjalną relację nasilenia objawów menopauzy z ryzykiem rozwoju demencji w późniejszym wieku. Artykuł stanowi syntetyczne omówienie wyników dużego badania populacyjnego dotyczącego potencjalnego związku między natężeniem psychosomatycznych objawów menopauzy a ryzykiem demencji. Wyniki tego badania znalazły odzwierciedlenie w oficjalnym komunikacie North American Menopause Society (NAMS). Otwarte pozostaje pytanie zawarte w publikacji: jak można obniżyć ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych u kobiet z nasilonymi objawami menopauzalnymi?

W związku z obecnie implementowanym w Polsce programem tworzenia kompleksowego systemu opieki nad pacjentkami z endometriozą (zakwalifikowano siedem ośrodków w Polsce, w tym mój macierzysty) warto zapoznać się z dwoma opracowaniami dotyczącymi endometriozy. Pierwsze z nich to artykuł na temat diagnostyki szczególnej postaci endometriozy, jaką jest endometrioza głęboka. Rozważania autorek dotyczą porównania obrazowania techniką MR z USG przezpochwowym oraz miejsca tych metod wśród badań wykonywanych u pacjentek z endometriozą, a konkretnie odpowiedzi na pytanie, którym pacjentkom należy zlecić badanie MR i jakie są przeciwwskazania do jego wykonania w diagnostyce endometriozy. Drugie opracowanie poświęcone jest zagadnieniom terapeutycznym. Omówiono w nim głównie rolę układu endokannabinoidowego w patogenezie endometriozy i bólu, z podkreśleniem przeciwbólowego, przeciwzapalnego i immunomodulującego efektu tego układu. Naturalnym wnioskiem płynącym z badań prowadzonych na ten temat jest propozycja stosowania kannabinoidów w leczeniu endometriozy z realną oceną potencjału terapeutycznego tych substancji, a wszystko oparte na aktualnym piśmiennictwie.

Typowe problemy ginekologa często związane są z leczeniem operacyjnym i niekiedy znajdują swój epilog na sali sądowej. Aby zminimalizować jedną z przyczyn tego stanu rzeczy, zachęcam do zapoznania się z opracowaniem na temat ciała obcego w jamie otrzewnej pozostawionego w trakcie operacji. Artykuł ten stanowi opis dramatycznego w swoim przebiegu przypadku 56-letniej kobiety, u której po histerektomii nieintencjonalnie pozostawiono seton w jamie brzusznej. Opisano powikłania tego incydentu oraz przedstawiono sposoby redukcji ryzyka tego rodzaju powikłań, a także stan prawny wraz z odpowiedzią na pytanie, kto odpowiada za pooperacyjny bilans zgodności materiału operacyjnego.

W codziennej praktyce ginekologicznej niewątpliwie jednym z najczęstszych zagadnień jest poradnictwo antykoncepcyjne. Autorki rekomendowanego przeze mnie opracowania w bardzo praktyczny sposób przedstawiły skuteczność i bezpieczeństwo rozszerzonych schematów antykoncepcji hormonalnej, porównały w kontekście przedłużonego stosowania dostępne formy antykoncepcji hormonalnej, a także zaproponowały algorytm postępowania w przypadku nieregularnych krwawień przy długotrwałym stosowaniu hormonalnych środków antykoncepcyjnych.

Szanowni Państwo, wybór najciekawszych artykułów spośród zawartych w bieżącym numerze naszego czasopisma okazał się naprawdę trudnym zadaniem, ponieważ zgromadziliśmy wiele ciekawych i praktycznych opracowań (m.in. na temat związku otyłości z problemami rozrodu oraz dotyczących wrodzonych wad macicy czy nowe rekomendacje badań przesiewowych w kierunku raka piersi). Życząc zatem Państwu udanego wypoczynku podczas urlopu, zachęcam do lektury całego wydania „Ginekologii po Dyplomie”.