Wprowadzenie

Pojęcie biomarkera figuruje w słowniku terminów medycznych (Medical Subject Headings, MESH) od 1989 roku. W 2001 zdefiniowano je jako „cechę, która daje się obiektywnie zmierzyć i może być zastosowana w ocenie fizjologicznych procesów biologicznych, procesów patologicznych lub odpowiedzi organizmu na działania terapeutyczne”. Wydaje się, że ta bardzo pojemna definicja nie odpowiada obecnemu rozumieniu omawianego terminu, ponieważ w dzisiejszej dobie pojęcie odnosi się do miar ilości molekuł lub struktur supramolekularnych odzwierciedlających procesy zachodzące nie tyle na poziomie określonego narządu lub tkanki, ale na poziomie pojedynczej komórki. Warto podkreślić, że celem poszukiwań przez naukowców nowych biomarkerów nie jest jedynie znalezienie perfekcyjnych narzędzi diagnostycznych, ale także zrozumienie molekularnych mechanizmów patofizjologicznych w stopniu umożliwiającym w dalszej perspektywie ingerencję terapeutyczną. Pożądanymi cechami idealnego biomarkera są: wysoka czułość i swoistość, zdolność różnicowania patologii na wczesnym etapie diagnozowania, długi czas półtrwania w próbce materiału oraz łatwy, szybki, tani sposób pomiaru. Czy przedstawione w tym artykule nowe kardiologiczne biomarkery sprostają w najbliższej przyszłości tym wymaganiom?

Epigenetyka

Dla odkrytych dwie dekady temu krótkich, około 20 nukleotydowych i jednoniciowych łańcuchów RNA zwanych mikro RNA (miRNA, miR) obserwujemy współcześnie żywe zainteresowanie naukowców skupionych nie tylko na chorobach układu krążenia, lecz także z wielu innych dziedzin medycyny, takich jak np. onkologia, immunologia czy wirusologia [1]. Prekursory miRNA zwane pierwotnym miRNA (pri-miRNA) powstają w oparciu o sekwencje nukleotydów w DNA jądra komórkowego zarówno w odcinkach kodujących, jak i niekodujących białka (introny i egzony). Dojrzałe miRNA dostają się do cytoplazmy po enzymatycznej obróbce przez rybonukleazy. Cząsteczki miRNA łącząc się z prawie komplementarnym odcinkiem matrycowego RNA uczestniczą w wyciszaniu aktywności genów, uniemożliwiając rybosomom translację białek. Ich nomenklatura uwzględnia liczebniki porządkowe następujące po skrócie miR – w całym świecie ożywionym zidentyfikowano już około 3000 różnorodnych miRNA, w organizmie człowieka liczbę rodzajów miRNA szacuje się na około 1000. Ponieważ różne cząsteczki miRNA były wykrywane nie tylko wewnątrzkomórkowo, lecz także w osoczu lub surowicy otworzyło to możliwości oceny ich przydatności jako biomarkerów, gdyż wyniki tych oznaczeń były stabilne, powtarzalne i niezmienne wewnątrzgatunkowo [2].