Wprowadzenie

Każdego roku wykonywanych jest na świecie ok. 300 000 zabiegów wymiany zastawek serca [1]. Zabiegi te przeprowadzane są zarówno z powodu choroby degeneracyjnej, głównie w społeczeństwach krajów wysoko rozwiniętych, jak i z powodu choroby reumatycznej, ciągle występującej w społeczeństwach krajów rozwijających się. Przeprowadzane interwencje, choć w dużej mierze usuwają poważne zaburzenia hemodynamiczne, jakie niesie wada zastawkowa, nie dają gwarancji braku powikłań w długoterminowej obserwacji. Wada natywnej zastawki zamieniana jest na tzw. chorobę sztucznej zastawki, której zaawansowanie i rokowanie bywają różne, zależnie od procesu, jaki zastawkę obejmuje. Szacuje się, że wśród powikłań mających związek z zastawką ok. 3% rocznie to powikłania ciężkie, zagrażające życiu chorego [2]. Jeśli wystąpią, konieczne jest szybkie i precyzyjne rozpoznanie. W diagnostyce dysfunkcji zastawki implantowanej ciągle podstawową rolę odgrywa badanie echokardiograficzne – najtańsze i łatwo dostępne. Klinicyści wykonujący badania u osób z podejrzeniem dysfunkcji implantowanej zastawki wiedzą jednak, jak trudne to zadanie. Nawet okno przezprzełykowe ma swoje ograniczenia. Sztuczna zastawka generuje rewerberacje, cienie akustyczne, lustrzane odbicia, czy artefakty tzw. płata bocznego (ryc. 1).

W diagnostyce dysfunkcji sztucznej zastawki nie pomagają nawet nowe techniki, z obrazowaniem trójwymiarowym włącznie. Wprawdzie metoda pozwala uwidocznić zastawkę, ale niska rozdzielczość czasowa i przestrzenna mocno ograniczają dokładność kliniczną badania. Warto zastanowić się, jakie powikłania obejmują implantowaną zastawkę i jak procesy te rozpoznawać.

Skrzeplina

Wśród najczęstszych przyczyn dysfunkcji implantowanej zastawki wymienia się proces wykrzepiania (prosthetic valve thrombosis, PVT). Dotyczy on wszystkich typów zastawek i wszystkich ujść, w obszarze których przeprowadzono interwencję. Przepływ krwi u pacjentów po wymianie zastawki jest zawsze turbulentny. Siły ścinania z nim związane aktywują płytki krwi i sprzyjają wykrzepianiu. Proces ten może być powolny, a jego symptomatologia progresywna. Zdarza się, że skrzeplina, którą znajdujemy na elementach zastawki to tzw. skrzeplina nieobstrukcyjna, która nie daje objawów (ryc. 2). Bywa też tak, że pierwszym objawem wykrzepiania jest niestabilność hemodynamiczna chorego. Wykrzepianie uważane jest wtedy za stan zagrożenia dla życia chorego (ryc. 3).

Najczęściej PVT wywołują błędy w prowadzonej terapii antagonistami witaminy K. Znaczenie odgrywa także czas. Ryzyko zakrzepicy zastawki jest większe w pierwszych dniach lub miesiącach po implantacji, a przyczyną takiego stanu jest brak pełnej endo...