Oczekiwanie, że leki z grupy NLPZ będą bezpieczne, jest utopią wobec blokowania przez nie COX. Ich niezmiernie powszechne stosowanie i dostępność bez recepty każą przygotować się na stosunkowo dużą częstość powikłań sercowo-naczyniowych i mózgowo-naczyniowych, brakuje jednak ostatecznie wiarygodnych podstaw do ustalenia hierarchii (nie)bezpieczeństwa kardiologicznego dostępnych NLPZ innych niż kwas acetylosalicylowy.

Wprowadzenie

Z perspektywy kardiologicznej niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ; NSAIDs – nonsteroidal anti-inflammatory drugs) dzielą się na 3 różne grupy. Pierwsza jest unikalna oraz bardzo wąska i należy do niej wyłącznie jeden NLPZ, czyli kwas acetylosalicylowy (ASA) o działaniu kardioprotekcyjnym. Acetyluje on nieodwracalnie Ser529 cyklooksygenazy 1 (COX-1), a przez to uniemożliwia interakcję kwasu arachidonowego z Tyr385 w miejscu katalitycznym tego enzymu. Do drugiej grupy należą dostępne obecnie różne NLPZ, zarówno niewybiórcze, czyli tradycyjne, jak i pozostałe wybiórcze inhibitory cyklooksygenazy 2 (COX-2), czyli koksyby. Zastosowanie tej drugiej grupy NLPZ wiąże się z zależnym od dawki ryzykiem niedokrwiennych powikłań sercowo-naczyniowych, efektem hipertensyjnym i potencjałem ujawnienia lub destabilizacji niewydolności serca. W tej grupie do niedawna wyróżniano jedynie naproksen; średnie zahamowanie agregacji płytek pod jego wpływem wynosi ok. 93% i jest podobne do powodowanego przez ASA (92%) – różnica polega oczywiście na odwracalności tego efektu. Jednak i poprzednio, i zwłaszcza obecnie – po publikacji w grudniu 2016 roku wyników badania PRECISION – brakuje ostatecznie wiarygodnych podstaw do ustalenia hierarchii (nie)bezpieczeństwa kardiologicznego dostępnych NLPZ innych niż kwas acetylosalicylowy. W końcu ostatnią, trzecią, już historyczną grupę stanowią te koksyby, które zostały wycofane z rynku ze względu na wykazane w badaniach klinicznych nieakceptowalne zwiększanie ryzyka sercowo-naczyniowego w porównaniu z tradycyjnymi NLPZ.

Porażka idealnych NLPZ

Od 1999 roku znudzeni niewybiórczymi w stosunku do obu izoform COX, czyli tradycyjnymi NLPZ, i jeszcze bardziej zniechęceni ich działaniami niepożądanymi lekarze w Stanach Zjednoczonych, a wkrótce także i na całym świecie, uzyskali atrakcyjną możl...

Były one dostępne w Polsce już od 2000 roku i także w naszym kraju zdobyły sobie od razu przychylność lekarzy i pacjentów.

Początek końca koksybów jako idealnej grupy leków przeciwzapalnych wyznacza publikacja z sierpniowego numeru „Journal of American Medical Association” z 2001 roku pt. „Risk of cardiovascular events associated with selective COX-2 inhibitors” autor...