Niedomykalność zastawki trójdzielnej (TI – tricuspid insufficiency) należy do najczęściej spotykanych wad zastawkowych serca. Niewielkiego stopnia niedomykalność stwierdza się u 80-90% badanych pacjentów^1,2. W badaniu Framingham częstość występowania umiarkowanej lub ciężkiej TI wyniosła 0,8%². U chorych operowanych z powodu zwężenia zastawki mitralnej odsetek przynajmniej umiarkowanej TI w czasie obserwacji odległej przekroczył 30%^3,4. Podobnie jak prawa komora, także zastawka trójdzielna (TV – tricuspid valve) była przez wiele lat niedoceniana i nie poświęcano jej zbyt wiele uwagi ani w czasie badania echokardiograficznego, ani w praktyce klinicznej. Wyniki badań opublikowane w ostatnich latach wskazujące, że towarzysząca istotna hemodynamicznie TI wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością niezależnie od choroby podstawowej, spowodowały znaczący wzrost zainteresowania zastawką trójdzielną^5,6. Postęp kardiochirurgii i dynamiczny rozwój technik przezskórnych umożliwiających leczenie niedomykalności trójdzielnej spowodowały konieczność precyzyjnego określenia zaawansowania TI oraz wskazań do interwencji.

Celem niniejszego opracowania nie jest omówienie metod oceny TI w badaniu echokardiograficznym. Autorzy artykułu zakładają, że czytelnik posiada przynajmniej podstawową wiedzę na ten temat, ich intencją jest zwrócenie uwagi czytelników na liczne słabości stosowanych obecnie metod.

Anatomia i fizjologia zastawki trójdzielnej

Przypomnienie wybranych aspektów anatomii i fizjologii zastawki trójdzielnej jest konieczne dla zrozumienia funkcjonowania TV, a także mechanizmu powstawania niedomykalności. Zainteresowani bliżej tematem znajdą wyczerpujące informacje w licznych wcześniejszych publikacjach^4,7-10.

Anatomia

Zastawka trójdzielna jest położona najbardziej dokoniuszkowo ze wszystkich zastawek serca. Przyczep płatka przegrodowego TV znajduje się ok. 10 mm bliżej koniuszka serca niż przyczep płatka przedniego zastawki mitralnej, co stanowi ważną cechę identyfikacyjną. Podobnie jak zastawkę mitralną, zastawkę trójdzielną należy traktować jako kompleks, w którego skład wchodzą: płatki zastawki, pierścień, mięśnie brodawkowate i struny ścięgniste. Wszystkie te elementy wpływają na funkcję TV, a patologia dotycząca nawet jednego elementu wpływa na funkcję całego kompleksu. Również prawa komora i prawy przedsionek mają pośredni wpływ na funkcję TV.