Bradyarytmia to istotna zmiana patologiczna towarzysząca różnym kardiologicznym zespołom chorobowym, która może generować uciążliwe, a nawet potencjalnie groźne dla życia objawy kliniczne, takie jak utrata przytomności. Istotą bradyarytmii są zaburzenia generowania lub przewodzenia impulsów w układzie bodźcoprzewodzącym. W jej przebiegu częstym objawem jest bradykardia, a więc częstość rytmu serca (w EKG – zespołów QRS) o wartości mniejszej niż 50/min. Ponieważ nie istnieją metody farmakologiczne pozwalające na stabilne i długotrwałe przywrócenie właściwego funkcjonowania układu bodźcoprzewodzącego, postępowaniem terapeutycznym z wyboru w tej grupie pacjentów jest wszczepienie układu stymulującego serce. Tok postępowania w zakresie diagnostyki oraz zalecenia terapeutyczne zostały zaktualizowane w najnowszych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology)¹. Problem jest ważny z epidemiologicznego punktu widzenia, ponieważ wg ankiety 11th World Survey on Cardiac Pacing co roku wykonuje się ok. miliona zabiegów dotyczących stymulacji serca – ok. 740 000 nowych implantacji oraz ok. 260 000 wymian stymulatora z powodu końcowej fazy baterii².

Współcześnie zwiększyła się liczba metod i urządzeń do stałej stymulacji serca (to zagadnienie zostanie szerzej omówione w części 3 naszego cyklu). Ważne jest, że problem istotnej klinicznie bradykardii dotyczy coraz większej liczby chorych, co ma związek ze zmianami w zakresie piramid demograficznych społeczeństw oraz procentowym wzrostem populacji osób starszych. Szacuje się, że 2 główne przyczyny istotnych klinicznie bradykardii, a więc dysfunkcja węzła zatokowego (SND – sinus node dysfunction) oraz blok przedsionkowo-komorowy (AVB – atrioventricular block) II stopnia typu 2 i wyższy, występują odpowiednio: SND u 5% mężczyzn i 1,8% kobiet, AVB u 1,1% mężczyzn i 0,4% kobiet powyżej 65 r.ż.³

Objawy kliniczne bradykardii

Objawy bradykardii pod względem patofizjologicznym wynikają ze zmniejszonego rzutu serca, co prowadzi do niewydolności krążenia mózgowego oraz upośledzenia wydajności transportu tlenu do tkanek obwodowych, przejawiającego się dusznością. Trzy grupy objawów bradykardii przedstawiono w tabeli 1⁴.

Diagnostyka bradykardii wymagającej implantacji układu stymulującego serce