W poprzednich artykułach z cyklu omówiono „klasyczne” wskazania do implantacji układu stymulującego serce (część 1) i do terapii resynchronizującej z wykorzystaniem elektrody implantowanej do zatoki wieńcowej, stymulującej lewą komorę serca (część 2), a także wskazania do stymulacji serca w sytuacjach szczególnych (część 3). W części 4 zostanie przedstawiona problematyka powikłań elektroterapii, ściślej – powikłań nieinfekcyjnych¹.

Współcześnie dąży się do optymalizacji organizacji zabiegów z zakresu elektroterapii. Zakłada się krótkie okresy pobytu w szpitalu (w wielu ośrodkach hospitalizacja w celu wszczepienia układu stymulującego serce trwa 3 dni, natomiast w celu prostej wymiany generatora impulsów – 2 lub 3 dni, w zależności od tego, czy chorego można bezpiecznie wypisać w godzinach wieczornych po zabiegu wykonanym w godzinach porannych). Powikłania w istotny sposób wydłużają czas hospitalizacji i generują obciążenie kosztowe. Według rejestru obejmującego ok. 81 000 pacjentów z ośrodków na terenie Australii i Nowej Zelandii znaczące powikłania po wszczepieniu układu stymulującego serce (ok. 65 500 osób) oraz układu kardiowertera-defibrylatora (ok. 15 500 osób) wystąpiły u 8,1% wszystkich pacjentów². W cytowanej pracy za tego typu zdarzenia uznano: zgon z jakiejkolwiek przyczyny, konieczność reoperacji związanej z obecnością urządzenia (reoperacja elektrody, kieszonki lub generatora), krwiak wymagający interwencji lub ropień wymagający drenażu, wstrząs, infekcyjne zapalenie wsierdzia, konieczność rehospitalizacji w ciągu 90 dni z przyczyn związanych z urządzeniem.