prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gąsior

Szanowni Państwo,

Koleżanki i Koledzy!

Tematem numeru jest rola biomarkerów w monitorowaniu powikłań sercowo-naczyniowych związanych z terapią onkologiczną. W codziennej praktyce kardiologicznej bardzo często korzystamy z oznaczania biomarkerów. Okazują się one przydatne w diagnostyce ostrych stanów, w ocenie ryzyka, a także w śledzeniu postępu choroby. W lutowym numerze „Kardiologii po Dyplomie” chciałbym zwrócić Państwa uwagę na znaczenie oznaczania biomarkerów u chorych poddawanych leczeniu onkologicznemu. W aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) z 2023 r. część dokumentu poświęcono właśnie temu tematowi, a autorka opracowania opublikowanego w bieżącym wydaniu naszego czasopisma – lek. Agata Ogłoza z UCK w Gdańsku – przybliża to zagadnienie w zwięzłej i przydatnej dydaktycznie formie. Oznaczanie biomarkerów może służyć stratyfikacji ryzyka sercowo-naczyniowego i ma zastosowanie zarówno przed rozpoczęciem terapii lekami o potencjalnym działaniu kardiotoksycznym, jak i w trakcie leczenia oraz w celu śledzenia późnych skutków terapii. Najczęściej stosowanymi biomarkerami są troponiny sercowe i peptydy natriuretyczne, ale wskazuje się także na rolę interleukiny 6, białka C-reaktywnego oraz innych poddawanych badaniom substancji, takich jak mieloperoksydaza i galektyna 3. Strategia kardioprotekcyjnego nadzoru w czasie terapii onkologicznej powinna być wspomagana pilotowaniem z zastosowaniem biomarkerów.

Drugim opracowaniem poświęconym tematyce onkologicznej jest artykuł Barbary Buchalskiej i dr Katarzyny Kamińskiej z WUM na temat wad zastawkowych serca. Stosowanie radioterapii w okolicy klatki piersiowej sprzyja (w zależności m.in. od dawki promieniowania) rozwojowi zmian w śródbłonku naczyniowym i wsierdziu, prowadząc po kilkunastu latach do zmian morfologicznych na zastawkach. Uszkodzenia zastawek mogą być również następstwem chemioterapii z wykorzystaniem antracyklin lub trastuzumabu. Problemem jest duże ryzyko zabiegu kardiochirurgicznego u chorego z ciężką wadą zastawkową powstałą w następstwie leczenia onkologicznego. Preferowane są zabiegi przezcewnikowe (w tych przypadkach, w których taka metoda jest możliwa do zastosowania).

Posturalna tachykardia ortostatyczna (POTS – postural orthostatic tachycardia syndrome) jest stosunkowo rzadkim objawem, występującym głównie u kobiet do 25 r.ż. Po pandemii zwiększyła się jednak liczba osób zgłaszających ten problem. Dr Andrzej J. Sałacki z COZL w Lublinie przedstawia zasady leczenia POTS, spośród których szczególne znaczenie ma odpowiednio dobrana aktywność fizyczna, można rozważyć także zwiększone spożycie wody i chlorku sodu, a w ramach farmakoterapii – u pacjentów, u których podejrzewa się neuropatyczny typ zespołu – stosowanie midodryny; w razie tachykardii do rozważenia jest również podawanie propranololu czy iwabradyny.

W tym numerze „Kardiologii po Dyplomie” znajdą Państwo także opracowania dotyczące popularnych problemów kardiologicznych, ujętych pod kątem szczególnych grup pacjentów. Terapię nadciśnienia tętniczego w ciąży opisała dr Ludwina Szczepaniak-Chicheł z UM w Poznaniu, a leczenie przeciwzakrzepowe w migotaniu przedsionków u pacjentów z marskością wątroby dr hab. Krzysztof Dyrbuś z ŚCCS w Zabrzu.

Warto zapoznać się ponadto z kwestionariuszem SCHFI (The Self-Care of Heart Failure Index v. 7.2) wykorzystywanym do oceny poziomu samoopieki pacjentów z niewydolnością serca (dr hab. Beata Jankowska-Polańska z 4. WSK Wrocławiu) oraz zawartością stałych działów (Koronarografia, Nie przejdzie bez echa, Stan przedegzaminacyjny, Przypadki EKG).

Składam Państwu noworoczne życzenia – pomyślnego 2024 roku!