Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy!

Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca, z którymi bardzo często mamy do czynienia w praktyce, to m.in. częstoskurcze przedsionkowe, trzepotanie i migotanie przedsionków. Ich rozpoznanie w zapisie EKG z reguły nie sprawia trudności. Mimo wszystko jednak pozwolę sobie na przypomnienie dokładnych kryteriów elektrokardiograficznych, także dlatego, że niektóre z nich są przyjęte arbitralnie (np. częstotliwości), a ponadto – jak to w życiu bywa – to, co na papierze, nie zawsze zdarza się w życiu realnym. Ten „przypominajkowy” artykuł jest mi również potrzebny do wprowadzenia Państwa w tematykę kolejnego tekstu, w którym pozwolę sobie na kilka dygresji o samym migotaniu przedsionków, opartych na niedawno wydanych zaleceniach ACC (American College of Cardiology) i AHA (American Heart Association)¹ oraz na informacjach z odbywającej się 15 i 16 marca konferencji Arythmix 2024.

W tym gronie nie trzeba, jak sądzę, wspominać, że nierzadko mamy duże kłopoty z postawieniem jednoznacznego rozpoznania na podstawie zapisu EKG, zwłaszcza jeśli dysponujemy zapisem 3-kanałowym holterowskim, a nie standardowym 12-odprowadzeniowym zapisem EKG lub jego holterowskim odpowiednikiem. Zatem kolejno przypominam kryteria obowiązujące w elektrokardiologii².

1. Jednokształtny częstoskurcz przedsionkowy to typ nadkomorowego częstoskurczu, w którym substratem arytmii jest ośrodek położony poza węzłem zatokowym. Rozpoznanie opieramy na następujących kryteriach:
   • załamki P (określamy je jako P’) o zmienionym kształcie w porównaniu z załamkami P rytmu zatokowego są umiejscowione przed zespołami QRS
   • częstotliwość >100/min, maksymalnie 250/min (kryterium przyjęte arbitralnie), najczęściej >140/min
   • obecność linii izoelektrycznej między załamkami P’ w odprowadzeniach kończynowych
   • odstęp P’Q >100 ms (przy przewodzeniu 1:1)
   • załamki P’ mogą być niemiarowe.
2. Trzepotanie przedsionków to zaburzenie rytmu serca w większości przypadków podtrzymywane przez nawrotną pętlę w dużym obwodzie fali pobudzenia reentry (makroreentry), dochodzi do przyspieszenia pracy przedsionków przy zachowaniu ich skurczów. Najczęściej pętla reentry lokalizuje się w obrębie prawego przedsionka, zdecydowanie rzadziej w obrębie przedsionka lewego. Kryteria diagnostyczne:
   • wychylenia przedsionkowe (fale F), najczęściej o kształcie „zębów piły”, w odprowadzeniach II, III, aVF, dwufazowe z dominującą typową fazą ujemną
   • brak linii izoelektrycznej między falami F w odprowadzeniach kończynowych (wynika to z patofizjologii arytmii – pobudzenie krąży „góra–dół”, dlatego w zapisie nie ma miejsca na pojawienie się linii izoelektrycznej)
   • częstotliwość fali F najczęściej >250/min (przyjęte arbitralnie, zdarzają się arytmie z częstością fali F 200-250/min)
   • rytm komór najczęściej miarowy, rzadziej niemiarowy, wolniejszy od rytmu przedsionków.
3. Migotanie przedsionków:
   • brak załamków P
   • niemiarowy rytm zespołów QRS (stanowi to wynik bardzo wysokiej częstotliwości fal f, nie wszystkie mogą być przywiedzione do komór)
   • fale f niemiarowe, różnokształtne, o zmiennej amplitudzie, najwyraźniejsze na ogół w odprowadzeniach V1 i V2
   • częstotliwość fali migotania w granicach 350-600/min, przeważnie >450/min.

Niezwykle ważna w przypadku migotania przedsionków jest zmienność morfologii i amplitudy fal – mogą mieć amplitudę wysoką, przekraczającą 1 mm (>0,1 mV) lub niską, nieprzekraczającą 0,5-1 mm (<0,1 mV). Do rozpoznania migotania przedsionków koniecz...

Ostatnie zdania pochodzą z aktualnych zaleceń towarzystw amerykańskich i są bardzo ważne, ponieważ wydaje się, że kryterium 30 sekund przestaje być obowiązujące (ale o tym w kolejnym artykule).