Nagły zgon sercowy u młodego sportowca jest rzadkim i tragicznym zdarzeniem. Budzi powszechne zdziwienie oraz wątpliwości co do pozytywnego wpływu intensywnego wysiłku fizycznego na organizm. Badania przesiewowe mogą uchronić zagrożone osoby przed nagłym zgonem sercowym, a jeszcze częściej pozwalają uniknąć niesłusznych dyskwalifikacji zawodników.

Wprowadzenie

Sportowcy są powszechnie uznawani za najzdrowszą część społeczeństwa. Nagły zgon sercowy w tej szczególnej populacji budzi zawsze ogromne emocje i wywołuje dyskusję dotyczącą szkodliwych następstw intensywnego uprawiania sportu. Praktycznie ze wszystkich dostępnych w literaturze badań populacyjnych wynika jednak jasno, że aktywność fizyczna przedłuża życie i istotnie obniża ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Badania przesiewowe mają zminimalizować ryzyko nagłych zgonów sercowych u sportowców. To niewątpliwie najważniejsze zadanie stojące przed kardiologią sportową. Zgodnie z definicją z 36 konferencji z Bethesdzie sportowcem (competitive athlete) jest osoba: „biorąca udział, indywidualnie lub drużynowo, w zorganizowanych formach uprawiania sportu, których najważniejszym celem jest współzawodnictwo, kładąca duży nacisk na doskonalenie umiejętności i osiągnięcia, co wymaga regularnego (zazwyczaj intensywnego) treningu”. W większości krajów sportowcy uprawiający sport w formie zorganizowanej podlegają badaniom przesiewowym, uregulowanym zazwyczaj w różnego rodzaju aktach prawnych. Zalecenia te nie dotyczą coraz liczniejszej grupy osób uprawiających sport rekreacyjnie. Moda na zdrowy styl życia jest przykładem bardzo pozytywnej „epidemii” ostatnich lat, chociaż coraz częściej przekształca się w modę na ekstremalne formy spędzania wolnego czasu związane z wysiłkiem fizycznym. Tak zwani zaawansowani amatorzy wymykają się definicjom sportowca, choć poziomem obciążeń treningowych dochodzą niekiedy do tych spotykanych w sporcie wyczynowym. Sportowcy uprawiający sport rekreacyjnie są jednak grupą bardzo niejednorodną. Można do niej zakwalifikować m.in. dzieci uczestniczące w zajęciach wychowania fizycznego, dorosłych po zdarzeniach sercowo-naczyniowych biorących udział w rehabilitacji kardiologicznej czy też uczestników biegów długodystansowych dłuższych niż 100 km. W tak różnorodnej populacji trudno mówić o zorganizowanych badaniach przesiewowych. Dopuszczanie do rekreacyjnego uprawiania sportu u dorosłych jest zagadnieniem odrębnym. Poświęcono mu zalecenia grupy roboczej Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) z 2011 r. Nie będą one szerzej omawiane w niniejszym opracowaniu.¹