BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Idoksurydyna pod handlową nazwą Herpex stała się powszechnie dostępna w 1962 roku i przez długi czas była podstawą leczenia opryszczkowego zakażenia rogówki zarówno w postaci maści, jak i kropli do oczu. Należy ona do pro-leków ulegających aktywacji do trifosforanu idoksurydyny włączanego w miejsce tymidyny do cząsteczki DNA. Działa niewybiórczo, tzn. jest inkorporowana zarówno do DNA wirusa, jak i DNA komórek makroorganizmu, ale ze względu na szybszą replikację wirusa i silniejszy wpływ blokujący polimerazę DNA HSV niż gospodarza, możliwe jest jej lecznicze zastosowanie. Jednak lek miał akceptowalne działanie wyłącznie w postaci miejscowej.
Era idoksurydyny zakończyła się wraz z wprowadzeniem bezpieczniejszego zamiennika, jakim okazał się działający wybiórczo przeciwwirusowo acyklowir, który stał się swoistym złotym standardem w leczeniu zakażeń wirusem opryszczki.
Widarabina (Vira-A)
W 1951 roku wyizolowano spongotymidynę, nową pochodną tymidyny pochodzącą z gąbki (Tethya crypta) obecnej w wodach wokół Florydy, a cztery lata później znane były już dwa tzw. spongonukleozydy, bo wyizolowano także spongourydynę. Struktura związków była podobna do nukleozydów uczestniczących w syntezie DNA w komórkach ludzkich; różnica polegała na zamianie rybozy na arabinozę. Zdecydowano o testowaniu spongonukleozydów jako potencjalnych leków przeciwnowotworowych. Skończyło się to odkryciem dwóch ważnych leków.
W 1959 roku Werner Berman i Robert Feeney z Zakładu Biochemii University of California w Berkeley zsyntetyzowali związek o nazwie arabinozyd cytozyny – cytarabina (Ara-C). Jego dalszym rozwojem zajęto się w firmie farmaceutycznej Upjohn i jest on obecnie powszechnie stosowany w schematach chemioterapii w hematoonkologii.
W 1960 roku zespół badaczy ze Stanford Research Institute (obecnie firma SRI International) w Kalifornii, kierowany przez Bernarda Randalla Bakera, zsyntetyzował arabinozyd – widarabinę (Ara-A), po której spodziewano się efektów podobnych, jakie miała cytarabina. Jednak związek poddano, co było wówczas standardowym postępowaniem „żeby nic nie umknęło”, szerokiemu skriningowi farmakologicznemu, także w testach i modelach zakażeń bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych i pierwotniakowych. W 1964 roku wykazano przeciwherpetyczne działanie widarabiny. Frank Schabel z Southern Research Institute w Birmingham, Alabama w Stanach Zjednoczonych wykazał jej skuteczność przeciw wirusom DNA i RNA, co potwierdzono w ocenie klinicznej na University of Alabama w 1976 roku w badaniach prowadzonych przez zespół kierowany przez dr. Richarda Whitleya. Tak szeroki profil działania przeciwwirusowego widarabiny stał się silnym katalizatorem poszukiwań kolejnych leków do niej podobnych, zaś rok 1977 przyniósł syntezę przełomowego ze względu na bezpieczeństwo stosowania związku, czyli acyklowiru.