Stan prawny

Postępowania lekarza nie można ocenić jednoznacznie krytycznie. Ocena przesłanek wskazujących na molestowanie seksualne dzieci w Polsce jest domeną medycyny sądowej. Wiedza w tym zakresie nie jest szeroko rozpowszechniona wśród lekarzy klinicystów. Mając na uwadze potencjalne konsekwencje psychiczne i fizyczne dla osoby molestowanej i szczególne napiętnowanie tego rodzaju przestępstw, co znajduje odzwierciedlenie zarówno w opinii publicznej, jak i przepisach prawa, wzmożona czujność lekarzy jest konieczna.

Po nowelizacji Kodeksu karnego zgwałcenie małoletniego stało się zbrodnią, co oznacza, że za takie przestępstwo grozi kara co najmniej trzech lat pozbawienia wolności (art. 197 § 3 Kodeksu karnego). Na tle przepisów postępowania karnego w przypadku przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności brak jest jednak prawnego obowiązku denuncjacji (zawiadomienia organu powołanego do ścigania przestępstw). W przypadku przestępstw ściganych z urzędu każdy obywatel ma jedynie obowiązek społeczny, za którego niedopełnienie nie grozi żadna kara (art. 304 kpk). Lex specialis do powyższej ustawy (Kodeksu postępowania karnego) w zakresie obowiązku prawnego znaleźć można w art. 12 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Ustawodawca zobowiązuje osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych (również lekarza) powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, do niezwłocznego zawiadomienia policji lub prokuratora. Niedopełnienie obowiązku może stanowić wykroczenie w rozumieniu art. 73 Kodeksu wykroczeń i zagrożone jest karą aresztu albo grzywny.

Ponadto zgodnie z art. 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie osobie dotkniętej przemocą w rodzinie przysługuje prawo do ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzenia ciała związanego z użyciem wobec niej przemocy przez lekarza.

Co z tajemnicą zawodową?

Zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty zagrożenie zdrowia pacjenta, a z takim mamy do czynienia w przypadku molestowania seksualnego, stanowi jedną z przesłanek zwolnienia z tajemnicy lekarskiej. Dodatkowo obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej nie występuje, gdy tak stanowią ustawy (inne niż ustawa o zawodzie lekarza). Taką przesłanką może być również art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Zatem w tym przypadku nie ma obaw co do ewentualnej odpowiedzialności za złamanie tajemnicy lekarskiej. Warto podkreślić, że brak dowodów popełnienia przestępstwa molestowania seksualnego i ostateczne umorzenie postępowania nie skutkuje dla zgłaszającego ani odpowiedzialnością karną (wyjątek to celowe fałszywe oskarżenie), ani cywilną (roszczenie o naruszenie dóbr osobistych rodziców). Ustawodawca chroni w ten sposób osobę, która działając w dobrej wierze, dokonała błędnej oceny okoliczności zdarzenia.

Pomimo że występowanie kłykcin kończystych u małego dziecka bez innych typowych objawów nie jest odpowiednim markerem molestowania seksualnego – ostrożność w wyciąganiu wniosków i wnikliwość w poszukiwaniu dowodów lub ich weryfikacji jest konieczna bez względu na specjalizację, jaką się zajmujemy. Lekarz podejmujący decyzję o zawiadomieniu prokuratora o podejrzeniu molestowania seksualnego dziecka powinien się opierać na wiedzy z zakresu klinicznej medycyny sądowej, obiektywnych kryteriach i odpowiednich, aktualnych rekomendacjach.