Astma należy do najczęstszych chorób przewlekłych układu oddechowego wśród osób dorosłych, a jej częstość w ostatnich latach gwałtownie wzrosła. Według danych WHO na świecie choruje na nią obecnie ponad 300 mln osób. Astma jest chorobą zapalną dolnych dróg oddechowych definiowaną przez wywiad objawów ze strony układu oddechowego, takich jak świsty, duszności, ucisk w klatce piersiowej i kaszel, zmieniających się w czasie i o różnym nasileniu, którym towarzyszy zmienna obturacja dróg oddechowych.

Z kolei choroba Parkinsona jest drugą najczęstszą neurodegeneracyjną chorobą wśród osób powyżej 65 lat. Częstość jej występowania niewątpliwie zależy od wieku, rośnie z 17,4 przypadku na 100 tys. osobolat w grupie między 50. a 59. r.ż. do 93,1 na 100 tys. osobolat w grupie od 70. do 79. r.ż., z częstością występowania w ciągu życia między 1 a 5 proc. w populacji ogólnej. Do charakterystycznych objawów choroby Parkinsona należą spowolnienie ruchowe, drżenie spoczynkowe, zaburzenia chodu i równowagi, sztywność mięśni i dysfunkcja układu autonomicznego, które są spowodowane postępującą degeneracją i utratą komórek dopaminergicznych w istocie czarnej i w innych obszarach barwnikonośnych mózgowia. Jednakże etiologia choroby Parkinsona nie do końca jest poznana. U niewielkiego odsetka młodszych chorych stwierdzono przypadki rzadkich mutacji genetycznych usposabiające do tej choroby. Rośnie liczba dowodów na związek między przewlekłymi chorobami zapalnymi, w tym chorobami alergicznymi, i rozwojem chorób neurodegeneracyjnych.

Naukowcy z Tajwanu przeprowadzili prospektywne badanie populacyjne nad związkiem astmy z występowaniem choroby Parkinsona. Analizowali dane zgromadzone w bazie danych Narodowego Zakładu Ubezpieczeń pokrywającego świadczenia 99 proc. obywateli Tajwanu. Utworzyli dwie kohorty: pierwszą chorych na astmę w wieku powyżej 45. r.ż., u których chorobę zdiagnozowano między 1.01.1998 a 31.12.2008 rokiem, z negatywnym wywiadem w kierunku choroby Parkinsona przed włączeniem do badania – w sumie 10 455 chorych, i drugą dopasowaną pod względem płci i wieku grupę osób z negatywnym wywiadem życiowym w kierunku astmy i choroby Parkinsona, w stosunku liczbowym 1:4 – w sumie 41 820 osób.

Obie grupy obserwowali pod kątem częstości rozpoznań choroby Parkinsona do końca 2011 roku. Chorych na astmę oceniano również pod kątem ciężkości choroby, jako miarę stosując liczbę przyjęć z powodu zaostrzenia astmy. Analizę statystyczną prowadzono z uwzględnieniem czynników zakłócających, w tym współtowarzyszących chorób, stosowanych leków i miejsca zamieszkania oraz korzystania z systemu ochrony zdrowia.

Wykazała ona, że pacjenci z astmą mają mniej więcej trzykrotnie zwiększone ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona (współczynnik hazardu, hazard ratio [HR] = 3,10, 95% przedział ufności [CI]: 2,20-4,36). Zastosowane testy czułości dały spójne wyniki. Ponadto wykazano, że pacjenci z cięższą postacią astmy, którzy mieli częstsze przyjęcia z powodu zaostrzenia choroby w okresie obserwacji, mieli większe ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona (> 2 przyjęć: HR = 16,42, 95% CI: 5,88-45,91; 1-2 przyjęcia: HR = 12,69, 95% CI: 5,03-31,71; 0-1 wizyta: HR = 2,92, 95% CI: 1,91-4,49).

Autorzy pracy na podstawie uzyskanych wyników wnioskowali, że pacjenci z astmą w badanej populacji mają podwyższone ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona w późniejszym życiu, a siła efektu jest zależna od nasilenia astmy, im cięższa, tym większe ryzyko zapadalności na chorobę Parkinsona.

Niewątpliwie konieczne są dalsze badania nad zależnością przyczynowo-skutkową tych dwóch zjawisk zdrowotnych oraz nad ich istotnością w innych rasach ludzkich.

Komentarz

Z perspektywy neurobiologii związane z astmą zaburzenia immunologiczne mogą uzasadniać teoretyczny związek pomiędzy astmą i zespołami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Parkinsona. W zapaleniu alergicznym istotną rolę odgrywają m.in. interleukiny (IL) 1 i 6 oraz czynnik martwicy nowotworu α (TNF-α). Coraz więcej dowodów wskazuje, że te prozapalne cytokiny odgrywają kluczową rolę w patofizjologii choroby Parkinsona, prowadząc do aktywacji procesów neurodegeneracyjnych w mózgowiu. Ponadto są dowody na przechodzenie prozapalnych cytokin uwalnianych w reakcji alergicznej przez barierę krew-mózg i wpływ na procesy neuroimmunologiczne. Zatem skuteczne leczenie astmy może okazać się kluczowe w zmniejszeniu ryzyka rozwoju również chorób neurodegeneracyjnych. Jednak zarówno określenie związku przyczynowo-skutkowego między astmą i chorobą Parkinsona, jak i zgłębienie podstawowych jego mechanizmów wymagają dalszych badań naukowych.