5. Należało wcześniej skierować pacjentkę na konsultację psychiatryczną, tym bardziej że miała depresję w wywiadzie.

6. Błędem było traktowanie chorej jako hipochondryczki, nawet jeśli za każdym razem zgłaszała nowe objawy. Nie zawsze choroba może być potwierdzona w badaniach diagnostycznych.

Jaka jest lekcja z tej historii

• W najnowszych rekomendacjach EULAR (European League Against Rheumatism) podkreśla się, że od wystąpienia pierwszych objawów do rozpoznania fibromialgii upływają średnio dwa lata. Przez ten czas pacjent odbywa 3,7 konsultacji u różnych specjalistów.
• Lekarze, a szczególnie lekarze rodzinni, powinni pamiętać, że istnieje taka jednostka chorobowa jak fibromialgia.
• Jest to choroba o różnorodnym obrazie klinicznym, którą rozpoznajemy po wykluczeniu innych schorzeń. Pacjenci zgłaszają przewlekłe dolegliwości bólowe, którym często towarzyszą różne objawy somatyczne, czasem zaburzenia snu czy sfery poznawczej.
• Nie należy niepotrzebnie mnożyć konsultacji specjalistycznych, wykonywać nieuzasadnionych badań laboratoryjnych i obrazowych.
• Warto pamiętać, że u pacjenta z nasilonymi uogólnionymi dolegliwościami bólowymi ze strony narządu ruchu, bez klinicznych i laboratoryjnych cech procesu zapalnego, naturalnym podejrzeniem jest fibromialgia.
• Bądźmy pokorni wobec własnej wiedzy i ograniczeń diagnostycznych. Słuchajmy pacjentów i nie bagatelizujmy zgłaszanych przez nich dolegliwości.