Nowości
Kardiologia: Zaburzenia snu u otyłych dzieci
Dr n. med. Agnieszka Olszanecka
Nawet niewielkie, bezobjawowe zaburzenia snu u dzieci z otyłością są związane z podwyższonymi wartościami ciśnienia i zwiększeniem sztywności tętnic.
Celem omawianego badania była ocena częstości występowania bezobjawowych zaburzeń snu u dzieci z otyłością i ich związku z wartościami ciśnienia tętniczego, zaburzeniami funkcji śródbłonka oraz sztywnością tętnic.
Do badania włączono 39 osób w wieku 8-17 lat z otyłością zdefiniowaną jako BMI ≥ 95 percentylowi dla wieku i płci. W projekcie brało udział 21 chłopców i 18 dziewcząt. U wszystkich wykonano badanie polisomnograficzne, 24-godzinną rejestrację ciśnienia tętniczego krwi oraz analizę sztywności tętna i pomiar zależnej od śródbłonka rozszerzalności tętnicy ramieniowej. Z badania wykluczono pacjentów z cukrzycą, przewlekłymi chorobami zapalnymi oraz wtórnymi przyczynami otyłości.
Istotne zaburzenia oddychania w czasie snu (epizody bezdechów lub spłyconych oddechów w liczbie > 1,4/godz.) stwierdzono u ośmiorga badanych dzieci (20,8 proc.). U sześciorga (15,4 proc.) rozpoznano nadciśnienie tętnicze (ciśnienie gabinetowe > 95 percentyla dla płci i wieku).
Otyłość jest stanem uwarunkowanym wieloczynnikowo i coraz powszechniejszą przyczyną wielu problemów zdrowotnych, w tym zaburzeń metabolicznych, cukrzycy i chorób układu krążenia – nadciśnienia tętniczego lub miażdżycy. Jej częstość istotnie wzrasta, jednak szczególnie niepokojące są dane na temat rozpowszechnienia otyłości wśród dzieci i młodzieży. Opracowany w 2005 roku przez The International Obesity Task Force raport wskazuje, że co piąte europejskie dziecko ma nadwagę lub jest otyłe, a co roku przybywa ok. 400 tys. nowych przypadków nadwagi i otyłości dziecięcej.[1]
Paradoksalnie, najwięcej otyłych dzieci jest obecnie w Europie w krajach basenu Morza Śródziemnego, w których tradycyjna dieta uważana była za zdrową i zalecaną w prewencji chorób układu krążenia. Według ostatnich danych epidemiologicznych we Włoszech częstość nadwagi u dzieci i młodzieży wynosi 22,2 proc., otyłości zaś 10,6 proc. Na tle innych krajów europejskich występowanie nadwagi i otyłości u dzieci w Polsce jest wysokie. Problemy te stwierdzano u 15,8 proc. dziewcząt i 15 proc. chłopców, w tym otyłość u 3,7 proc. dziewcząt i 3,6 proc. chłopców w wieku 7-9 lat.[2] W przeprowadzonym w 2004 roku badaniu wśród młodzieży w wieku 13 lat nadwagę i otyłość stwierdzono u 16,9 proc. chłopców i 22,6 proc. dziewcząt.[3]
Problemem dość dobrze przebadanym u dorosłych z otyłością są zaburzenia snu i obturacyjny bezdech senny. Niewiele jest natomiast danych na temat zaburzeń snu i ich związku z podwyższonym ciśnieniem tętniczym w grupie otyłych dzieci.
W badanej grupie wykazano istotną korelację między wartościami ciśnienia z 24-godzinnej rejestracji a wskaźnikiem bezdechów oraz spłyconych oddechów (współczynnik korelacji 0,39; p = 0,015). Parametry sztywności tętnic także wykazywały istotną korelację z nasileniem zaburzeń snu. Nie wykazano natomiast związku wskaźników polisomnograficznych z grubością błony środkowej i wewnętrznej tętnicy szyjnej ani parametrami rozszerzalności tętnicy ramieniowej zależnej od śródbłonka.
Autorzy badania podkreślają, że nawet niewielkie bezobjawowe zaburzenia snu u dzieci z otyłością są związane z podwyższonymi wartościami ciśnienia i zwiększeniem sztywności tętnic. Częstsza otyłość w wieku rozwojowym pociąga za sobą występowanie w tej grupie powikłań otyłości i chorób, które wcześniej w zasadzie nie występowały u dzieci.
Otyłość w wieku rozwojowym wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń gospodarki lipidowej i węglowodanowej z cukrzycą typu 2 włącznie. Związek otyłości z nadciśnieniem może być mediowany m.in. przez epizody obturacyjnego bezdechu sennego i aktywację współczulnego układu nerwowego. Bezdechy senne występują sześć razy częściej u otyłych dzieci niż u dzieci z prawidłową masą ciała. Oprócz związku z nadciśnieniem – bezdechy zaburzają sen nocny, prowadzą do patologicznej senności w ciągu dnia, bólów głowy, problemów z koncentracją i pogorszenia wyników w nauce.