W przeszłości prowadzono już badania dotyczące związku między funkcjonowaniem intelektualnym, mierzonym za pomocą IQ, a ryzykiem wystąpienia depresji, jednak opisywane badanie jest pierwszą oceną prospektywną o tak długim okresie katamnezy. Badaniem objęto niemal całą populację mężczyzn urodzonych w Szwecji w latach 1949-1951 (98 proc. mężczyzn w tej grupie wiekowej). U wszystkich (ponad 43 tys. osób) przeprowadzono dokładne badanie inteligencji za pomocą czterech testów oceniających umiejętność logicznego myślenia, zdolność znajdowania synonimów słów, orientację wzrokowo-przestrzenną i umiejętności techniczne (test obejmował także rozwiązywanie zadań matematycznych). Na podstawie testów obliczano iloraz inteligencji IQ, przyjmując jako normę 100, odchylenie standardowe wynosiło 15. Badanie inteligencji przeprowadzono w latach 1969-197 w związku z powołaniem do służby wojskowej. Autorzy zebrali dane dotyczące pierwszej hospitalizacji z powodu depresji w latach 1973-2009 i skorelowali je z danymi dotyczącymi IQ. Ryzyko hospitalizacji z powodu depresji okazało się istotnie związane z IQ – im wyższe IQ, tym mniejsze ryzyko. Jeśli dla grupy osób z najwyższym IQ (powyżej 126) przyjąć ryzyko jako 1, to dla grupy z najniższym ilorazem ryzyko to wyniosło 5,13, a dla grupy z ilorazem przeciętnym ok. 2.

Korelacja pomiędzy IQ a ryzykiem hospitalizacji z powodu depresji wyraźnie malała z wiekiem – im starszy był pacjent w okresie pierwszej hospitalizacji, tym mniejszy był związek pomiędzy hospitalizacją a IQ. W opinii autorów może to wskazywać na związek między występowaniem depresji a traumatyzującymi czynnikami depresjogennymi (konflikty z prawem, gorsza sytuacja socjoekonomiczna, nadużywanie alkoholu). Wyższe IQ stanowi w tym przypadku czynnik zabezpieczający, ale zjawisko to występuje wyraźnie silniej u młodych mężczyzn. U osób starszych np. związek między sytuacją ekonomiczną a inteligencją jest wyraźnie słabszy niż u młodych dorosłych. Zdaniem autorów związek między ryzykiem zachorowania na depresję (hospitalizacją z powodu depresji) a ilorazem inteligencji jest w znacznej mierze związkiem pośrednim – IQ wpływa modyfikująco na różne czynniki, które mogą sprzyjać wystąpieniu depresji. Jest to jednak związek bardzo wyraźny, a IQ można uznać za orientacyjny wskaźnik ryzyka zachorowania.

Komentarz

W środowisku psychologów i psychiatrów od lat trwa dyskusja, do czego właściwie może służyć iloraz inteligencji lub też, inaczej ujmując, co właściwie mierzy ten wskaźnik. Nie brak złośliwych opinii, że mierzy jedynie umiejętność rozwiązywania testów. Wyniki omawianego badania wskazują, że wcale tak nie jest. IQ może być czułym wskaźnikiem choćby ryzyka zachorowania na depresję.