Gastroenterologia

Pacjent z dyspepsją

Prof. dr hab. med. Andrzej Dąbrowski1

Opracowanie: Ryszard Sterczyński

1Klinika Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych UM w Białymstoku

Ostatnio opublikowane kryteria rzymskie IV zakładają, że dyspepsja czynnościowa nie może być traktowana jako jedna choroba, lecz składa się z dwóch zespołów objawów, które są oddzielnymi jednostkami chorobowymi, mogącymi się wzajemnie nakładać.

Wspomniane zespoły/choroby to zespół zaburzeń poposiłkowych i zespół bólu w nadbrzuszu.

Zespół zaburzeń poposiłkowych rozpoznaje się, gdy co najmniej przez 3 dni w tygodniu w ciągu poprzednich 3 miesięcy występuje uciążliwe uczucie poposiłkowej pełności po porcji pożywienia przeciętnej wielkości lub uciążliwe uczucie wczesnej sytości, niepozwalające na dokończenie posiłku. Objaw uciążliwy to taki, który istotnie utrudnia wykonywanie codziennych czynności. Aby rozpoznać dyspepsję czynnościową, dolegliwości te muszą występować co najmniej 6 miesięcy.

Natomiast zespół bólu w nadbrzuszu rozpoznaje się, gdy spełnione są kryteria czasowe dyspepsji czynnościowej oraz co najmniej raz w tygodniu występuje przynajmniej jeden z następujących objawów:

  • uciążliwy ból zlokalizowany w nadbrzuszu,
  • uciążliwe uczucie pieczenia zlokalizowane w nadbrzuszu.


Kiedy pacjent trafia do gabinetu z powyższymi objawami, początkowo nie wiadomo, jaka jest ich przyczyna. Mogą nią być choroby organiczne, np. choroba wrzodowa, zapalenie błony śluzowej żołądka, lub choroby czynnościowe, gdzie nie ma zmian organicznych ani metabolicznych, zaburzenia zaś dotyczą jedynie sfery motoryki żołądka i funkcjonowania jego unerwienia.

Kategorie dyspepsji

Niediagnozowana – rozpoznawana u pacjentów zgłaszających się z powodu dolegliwości dyspeptycznych, które ujawniły się niedawno lub nie były wcześniej diagnozowane (może obejmować przyczyny organiczne) – dotyczy 20-30 proc. populacji.
Organiczna – dyspepsja o ustalonej organicznej lub metabolicznej przyczynie, ustępująca całkowicie lub częściowo po wyleczeniu choroby podstawowej.
Czynnościowa – po wykonaniu endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego nie stwierdza się cech choroby organicznej, która mogłaby wywoływać powyższe objawy. U podłoża objawów nie leżą również przyczyny metaboliczne. Jest to najczęstsza (ok. 60 proc. wszystkich przypadków) postać dyspepsji.

W wytycznych rzymskich IV wyróżniono dwie kategorie dyspepsji czynnościowej:
• zespół zaburzeń poposiłkowych,
• zespół bólu w nadbrzuszu.

Jaki jest algorytm postępowania z pacjentami z niediagnozowaną dyspepsją?

Takie objawy, jak ból w nadbrzuszu, dyskomfort, spowodowane są nie tylko chorobami żołądka i dwunastnicy, lecz również serca, wątroby, dróg żółciowych, trzustki. Jeżeli w objawach dominuje zgaga, jest prawdopodobne, że mamy do czynienia z chorobą ...

Do góry