MT: Jakie są wytyczne dotyczące rozpoznania ostrego zapalenia trzustki?

Prof. Anita Gąsiorowska: Ostre zapalenie trzustki objawia się dolegliwościami bólowymi w jamie brzusznej. Pacjenci określają je jako nagłe, silne bóle zlokalizowane w nadbrzuszu, często o charakterze opasującym, z promieniowaniem do kręgosłupa. Do tego podstawowego objawu zazwyczaj dochodzą dolegliwości, takie jak: nudności, wymioty oraz wzmożone napięcie powłok brzusznych. W przebiegu ostrego zapalenia trzustki może wystąpić także żółtaczka.

Poza objawami klinicznymi rozpoznanie OZT powinno się opierać na obecności nieprawidłowych wartości w zakresie badań enzymów trzustkowych w surowicy krwi. W przebiegu OZT stwierdza się aktywność amylazy lub lipazy trzykrotnie przekraczającą normy laboratoryjne. Kolejnym kryterium rozpoznawania OZT jest obraz aktywnego procesu zapalnego trzustki w badaniach obrazowych (USG, TK jamy brzusznej, rezonans magnetyczny). Zgodnie z aktualnymi wytycznymi do rozpoznania OZT konieczne jest stwierdzenie dwóch spośród trzech wymienionych cech (bóle brzucha, trzykrotny wzrost amylazy lub lipazy, typowy obraz OZT w badaniach obrazowych).

Do innych badań podstawowych wykonywanych u pacjentów zaliczamy morfologię krwi z oceną leukocytozy oraz CRP, czyli białko ostrej fazy. Sprawdzamy również parametry nerkowe – mocznik i kreatyninę. Oceniamy próby wątrobowe i enzymy cholestatyczne, bilirubinę, glukozę, elektrolity, koagulogram oraz lipidogram.

Najczęściej obraz kliniczny i badania biochemiczne są wystarczające do postawienia diagnozy OZT. Problemy diagnostyczne pojawiają się, gdy przebieg choroby nie jest jednoznaczny i nie wykazuje podstawowych cech OZT.

MT: Silny ból brzucha może się wiązać z wieloma innymi chorobami. Które z nich bierze się pod uwagę w diagnostyce różnicowej?

A.G.: Objawy silnego bólu brzucha mogą być objawem perforacji przewodu pokarmowego, ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, kolki żółciowej, ostrego niedokrwienia jelit. U kobiet bóle brzucha występują w przypadku pęknięcia ciąży pozamacicznej lub skrętu torbieli jajnika. Silny ból brzucha może też wskazywać na ostrą kolkę nerkową lub powstanie tętniaka rozwarstwiającego aorty.