W hepatologii dominują różne etiologicznie choroby związane z:

1. nadużywaniem alkoholu (alkoholowa choroba wątroby),

2. zaburzeniami metabolicznymi (niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby),

3. wirusowymi zapaleniami wątroby typu C (HCV), B (HBV), rzadziej A (HAV).

Dzięki nowym terapiom przeciwwirusowym zmniejsza się częstość występowania późnych marskości wątroby z powodu infekcji HCV, ale miejsce to zajmują choroby wątroby związane z alkoholem i zaburzeniami metabolicznymi.

Czujność diagnostyczna a nadużywanie alkoholu

Marskość i alkoholowe zapalenie wątroby są ważnymi przyczynami śmiertelności w Europie. Dlatego lekarze powinni wykazywać czujność diagnostyczną w kwestii nadużywania przez pacjenta alkoholu (zwłaszcza gdy ten fakt zataja), zlecać w tym celu badania laboratoryjne przynoszące potwierdzenie – jak wysoka jest aktywność GGTP, odwrócony stosunek ALT do AST i zwiększona objętość krwinki czerwonej.

Na Zachodzie często korzysta się z oznaczania w moczu stężenia glukuronidu etylu, produktu beztlenowego metabolizmu etanolu, obecnego w moczu do 80 godzin po ostatnim spożyciu alkoholu, w strukturze włosa obecnego nawet do miesiąca lub dłużej. Nie ma liniowej zależności między ilością spożywanego alkoholu a ryzykiem poważnego uszkodzenia wątroby. Zamiast tego przyjmuje się różne dla płci graniczne ilości niebezpiecznego dla zdrowia spożycia alkoholu w ciągu tygodnia: 70 g dla kobiet i 140 g dla mężczyzn. U mężczyzny spożywającego 100 g etanolu dziennie ryzyko rozwoju marskości wątroby jest 26-krotnie większe niż u pijącego alkohol okazjonalnie.

Jedyną skuteczną metodą leczenia alkoholowej choroby wątroby jest abstynencja.

Gdy podłożem jest insulinooporność

Histopatologicznie podobną do alkoholowej choroby jest niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD), powstająca na podłożu insulinooporności. W Polsce może ona dotyczyć 20-25 proc. osób, w tym w kilku procentach osób o prawidłowej masie ciała. U części chorych z NAFLD występuje agresywna postać choroby: stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH), które może wykazywać charakter progresywny i prowadzić do marskości wątroby lub raka wątrobowokomórkowego.

Podstawą rozpoznania NAFLD jest:

• wykluczenie etiologii alkoholowej,
• obecność przynajmniej dwóch objawów zespołu matabolicznego,
• zwiększona echogeniczność wątroby w USG.

Aktywność transaminaz słabo koreluje z aktywnością zapalno-martwiczą, a u około połowy chorych z NAFLD nie stwierdza się hipertransaminazemii.