Toksykologia
Co nas zabija w miejscu pracy?
Konrad Wojciechowski
1. Około 21 mln pracowników w Unii Europejskiej narażonych jest na choroby nowotworowe w związku z działaniem niektórych chemikaliów w miejscu ich pracy. Komisja Europejska wprowadziła limity stężeń na pięć kolejnych substancji rakotwórczych, których działaniu mogą być poddawani pracownicy różnych zawodów.
2. Z danych Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy wynika, że nowotwory są główną przyczyną śmierci w związku z wykonywaną pracą – odpowiadają za 52 proc. zgonów rocznie. W przypadku chorób układu krążenia odsetek ten wynosi 24 proc., a w przypadku urazów – 2 proc. Aż 40 proc. firm na terenie państw Unii Europejskiej wykorzystuje niebezpieczne substancje, z którymi stykają się pracownicy.
3. W 2004 roku Parlament Europejski przyjął Dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działania czynników rakotwórczych i mutagenów podczas pracy.
W maju 2016 roku i w styczniu 2017 roku Komisja Europejska wystąpiła z dwoma wnioskami legislacyjnymi o nowelizację Dyrektywy 2004/37/WE. Zaproponowano wpisanie na listę nowych substancji rakotwórczych. Wśród nich znalazły się m.in.:
- zużyty olej silnikowy skutkujący zagrożeniem rakiem skóry,
- wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, które powstają w wyniku produkcji koksu lub aluminium,
- epichlorohydryna występująca przy produkcji papieru.
Obecnie dyrektywa mówi o limitach stosowania 21 substancji. Określają one maksymalne dopuszczalne stężenie rakotwórczych związków chemicznych w powietrzu w miejscu pracy.
Ograniczenia dotyczą pięciu nowych substancji. Są to: kadm, beryl, kwas arsenowy i jego sole, a także nieorganiczne związki arsenu i formaldehyd.
Pod koniec ub.r. państwa członkowskie UE porozumiały się co do wprowadzenia ograniczeń na pięć kolejnych substancji rakotwórczych o dużym znaczeniu dla ochrony pracowników. Są to: kadm, beryl, kwas arsenowy i jego sole, a także nieorganiczne związki arsenu i formaldehyd.
Pierwsze trzy wymienione substancje są powszechnie stosowane m.in. w produkcji i rafinacji kadmu, produkcji akumulatorów niklowo-kadmowych, przy wytopie cynku i miedzi, w odlewnictwie, produkcji szkła, tworzyw sztucznych, elektronice, budownictwie oraz recyklingu.
Narażenie na beryl grozi rakiem płuca. Powoduje również nieuleczalną przewlekłą chorobę berylową (berylozę), która niszczy układ oddechowy. Nadmiar arsenu może skutkować rozwojem raka skóry, nerek i wątroby, a czasami pęcherza moczowego.
Metalem toksycznym jest również kadm, szczególnie groźny dla układu oddechowego. Może prowadzić do ostrego zapalenia płuc wraz z towarzyszącym obrzękiem, ale też wywoływać obturacyjną chorobę płuc oraz zmiany nowotworowe. Atakuje też nerki – docho...
